Σύγχρονες Μορφές Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης Με Αξιοποίηση Εκπαιδευτικών Τεχνολογιών

Από τους:


ΟΥΡΑΝΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Ειδικό Διδακτικό Προσωπικό
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΣΙΜΑΤΗ
Επίκουρη Καθηγήτρια Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης
ΣΥΜΕΩΝ ΡΕΤΑΛΗΣ
Καθηγητής
Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Εισαγωγή

Σήμερα, στο κατώφλι του 21ου αιώνα, η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της βρίσκεται σε μια επιταχυνόμενη πορεία μετασχηματισμού, προσπαθώντας να ανταποκριθεί στις συνεχείς και ραγδαίες μεταβολές που συντελούνται στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος. Διανύουμε την εποχή όπου η εκπαίδευση θεωρείται εν δυνάμει πόρος προστιθέμενης αξίας για την ατομική και επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη κάθε πολίτη και απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωσή του σε έναν κόσμο που αλλάζει με εκρηκτικούς ρυθμούς.

Πρωτεύον μέλημα και κυρίαρχος στόχος της εκπαίδευσης στη σημερινή Κοινωνία της Μάθησης (Learning Society) αποτελεί όχι μόνο η διδασκαλία χρήσιμων και απαραίτητων γνώσεων σε κάθε γνωστικό αντικείμενο, αλλά κυρίως η ανάπτυξη και η καλλιέργεια ισχυρών γνωστικών, μεταγνωστικών, κοινωνικών, και επικοινωνιακών δεξιοτήτων (21st Century Skills), που θα επιτρέψουν σε κάθε εκπαιδευόμενο να γίνει ένας ανεξάρτητα σκεπτόμενος και ενεργός πολίτης του 21ου αιώνα και που θα δημιουργεί, θα διαχειρίζεται και θα αξιολογεί τη γνώση...

Σε Κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Σχολεία του 21ου αιώνα προσδιορίζονται οι οκτώ ικανότητες-κλειδιά, που τα ευρωπαϊκά συστήματα πρέπει απαραιτήτως να διασφαλίζουν: «επικοινωνία στη μητρική γλώσσα, επικοινωνία σε ξένες γλώσσες, μαθηματική ικανότητα και βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία, ψηφιακή ικανότητα, μεταγνωστικές ικανότητες, κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη, πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα και πολιτισμική συνείδηση και έκφραση».

Μέσα σε αυτό το νέο, υπό διαμόρφωση, εκπαιδευτικό γίγνεσθαι, η Εκπαιδευτική Αξιολόγηση αναλαμβάνει έναν αναβαθμισμένο παιδαγωγικό και κοινωνικό ρόλο και χρησιμοποιείται ως όχημα για την πραγμάτωση των επιθυμητών στόχων της Κοινωνίας της Μάθησης. Ο νέος ρόλος της εκπαιδευτικής αξιολόγησης δεν επικεντρώνεται πλέον μόνο στην επίδοση και βαθμολόγηση των εκπαιδευομένων, αλλά μπορεί να συμβάλλει στη διακρίβωση του βαθμού επιτυχίας των μαθησιακών στόχων και την καταγραφή του ταλέντου, των θετικών στάσεων και των αδυναμιών των εκπαιδευομένων, έτσι ώστε να δίνεται ουσιαστική ανατροφοδότηση και να επιτυγχάνεται βελτίωση της αποτελεσματικότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Ως αποτέλεσμα του αναβαθμισμένου και διαφοροποιημένου ρόλου της εκπαιδευτικής αξιολόγησης, έχουν προταθεί νέες-μοντέρνες τεχνολογικά υποστηριζόμενες μέθοδοι και εργαλεία που χρησιμοποιούνται με αποτελεσματικότητα στην εκπαιδευτική πράξη. Το συγκεκριμένο βιβλίο καλύπτει ολιστικά σε θεωρητικό και σε πρακτικό επίπεδο, τόσο το υπόβαθρο που διέπει την έννοια και το περιεχόμενο της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης στον 21ο αιώνα, όσο και τις μοντέρνες τεχνικές και τα εργαλεία αξιολόγησης της επίδοσης που εφαρμόζονται στα σύγχρονα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Απώτερος στόχος είναι οι αναγνώστες του βιβλίου να κατανοήσουν πώς οι Σύγχρονες Μορφές της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης, που αξιοποιούν τις Εκπαιδευτικές Τεχνολογίες, μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα από τα πιο δυναμικά εργαλεία, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Το παρόν βιβλίο αποτελείται από οκτώ κεφάλαια:

Το 1ο κεφάλαιο εστιάζει στην εννοιολογική αποσαφήνιση της Εκπαιδευτικής αξιολόγησης στον 21ο αιώνα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αναλυτική περιγραφή των γνωστικών, μεταγνωστικών, κοινωνικών, και επικοινωνιακών δεξιοτήτων που πρέπει οι εκπαιδευόμενοι να αποκτήσουν μέσα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, ώστε να είναι σε θέση να λειτουργούν ως «ανεξάρτητα σκεπτόμενοι και ενεργοί πολίτες» του 21ου αιώνα. Παράλληλα, παρουσιάζονται αναλυτικά οι βασικές αρχές που διέπουν τις σύγχρονες μορφές της εκπαιδευτικής αξιολόγησης και καταδεικνύεται ο καταλυτικός ρόλος που διαδραματίζουν στο μετασχηματισμό της εκπαίδευσης.

Το 2ο κεφάλαιο πραγματεύεται την οριοθέτηση του αξιολογικού πλαισίου, το οποίο αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση κάθε αξιολογικής διαδικασίας. Επιπρόσθετα, περιγράφονται αναλυτικά και αποσαφηνίζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των δομικών στοιχείων του αξιολογικού πλαισίου, ενώ, μέσω αναλυτικών παραδειγμάτων, αναδεικνύεται η προστιθέμενη παιδαγωγική δυναμική του αξιολογικού πλαισίου στην εκπαιδευτική πρακτική.

Το 3ο κεφάλαιο αποσκοπεί στην ανάλυση-χαρτογράφηση του θεωρητικού υποβάθρου, πάνω στο οποίο εδράστηκε η ανάπτυξη και η εξέλιξη του επιστημονικού πεδίου της εκπαιδευτικής αξιολόγησης. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συνοπτική παρουσίαση των σημαντικότερων μοντέλων εκπαιδευτικής αξιολόγησης, της δυναμικής τους και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που τα διέπουν. 14

Το 4ο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην εννοιολογική αποσαφήνιση του όρου «αξιολόγηση της επίδοσης των εκπαιδευομένων στα σύγχρονα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα», αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τις βασικές αρχές που διέπουν τη σύγχρονη προσέγγιση της αξιολόγησης των εκπαιδευομένων στον 21ο αιώνα. Παράλληλα, παρουσιάζονται αναλυτικά οι πιο γνωστές τεχνικές αξιολόγησης της επίδοσης των εκπαιδευομένων, που χρησιμοποιούνται από τους εκπαιδευτικούς στα περιβάλλοντα αυτά, και αναδεικνύεται ο καταλυτικός ρόλος που διαδραματίζουν οι εκπαιδευτικές τεχνολογίες σε αυτό το επιστημονικό πεδίο.

Το 5ο κεφάλαιο περιγράφει αναλυτικά μία ιδιαίτερα δυναμική και καινοτόμα τεχνική αξιολόγησης, τις «Ρουμπρίκες Αξιολόγησης». Καταγράφονται τα πολλαπλά παιδαγωγικά οφέλη που απορρέουν από τη χρήση και αξιοποίηση των ρουμπρικών αξιολόγησης στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική. Η παρουσίαση της συγκεκριμένης τεχνικής συμπληρώνεται από την αναλυτική παράθεση των πιο δημοφιλών εργαλείων-λογισμικών σχεδιασμού και ανάπτυξης ρουμπρικών αξιολόγησης.

Το 6ο κεφάλαιο αποσκοπεί στην αναλυτική παρουσίαση της καινοτόμας τεχνικής της «Αυτοαξιολόγησης» των εκπαιδευομένων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάδειξη των πολλαπλών δυνατοτήτων που προσφέρουν τα τεστ Αυτοαξιολόγησης και στην περιγραφή ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος από τα πιο εύχρηστα εργαλεία-λογισμικά ανάπτυξης τεστ Αυτοαξιολόγησης, που αξιοποιούνται από τους εκπαιδευτικούς στη διεθνή εκπαιδευτική πρακτική.

Το 7ο κεφάλαιο έχει ως βασικό θέμα την ιδιαίτερα δυναμική και καινοτόμα τεχνική των εννοιολογικών χαρτών. Αναδεικνύονται οι πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρουν οι εννοιολογικοί χάρτες ως τεχνική αξιολόγησης της επίδοσης των εκπαιδευομένων και παρατίθενται τα ευρέως χρησιμοποιούμενα λογισμικά ανάπτυξης εννοιολογικών χαρτών.

Το 8ο κεφάλαιο πραγματεύεται τη διεξοδική παρουσίαση των εργαλείων αξιολόγησης και αποτίμησης, που είναι ενσωματωμένα στο σύστημα διαχείρισης μάθησης Moodle. Με δεδομένο ότι το Moodle είναι ένα δωρεάν, ανοικτού κώδικα (οpen-source) εκπαιδευτικό περιβάλλον, ιδιαίτερα δημοφιλές στους εκπαιδευτικούς, γίνεται μια παρουσίαση των ποικίλων εργαλείων (ρουμπρίκες, τεστ αυτοαξιολόγησης κ.ο.κ.), που είναι ειδικά σχεδιασμένα για να βοηθήσουν τον εκπαιδευτικό να εμπλουτίσει την εκπαιδευτική διαδικασία με τη δυναμική των σύγχρονων μορφών αξιολόγησης.

Το βιβλίο αυτό είναι πρωτότυπο και πραγματεύεται σύγχρονα θέματα της αξιολόγησης, με τρόπο ώστε οι αναγνώστες να βελτιώσουν τις γνώσεις τους σε θεωρητικά και πρακτικά θέματα. Οι δημιουργοί-συγγραφείς του βιβλίου θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι αναγνώστες θα μείνουν απόλυτα ικανοποιημένοι από το περιεχόμενο και το ύφος του βιβλίου, το οποίο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις θεώρησης της εκπαιδευτικής αξιολόγησης στον 21ο αιώνα.

Δεν θα είχαμε πετύχει αυτό το αποτέλεσμα χωρίς τη συμβολή συνεργατών και την υποστήριξη των οικείων προσώπων, τους οποίους θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά. Αρχικά ευχαριστούμε θερμά τον Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Νικόλαο Ανδρεαδάκη, κριτικό αναγνώστη του παρόντος συγγράμματος, για τις πολύτιμες επισημάνσεις και υποδείξεις του. Επίσης, θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στη φιλόλογο κα. Θεοφίλη Σμπρίνη, η οποία ανέλαβε το δύσκολο έργο της γλωσσικής επιμέλειας των κειμένων και στον καθηγητή Πληροφορικής κ. Ιωάννη Λιόμα, ο οποίος περάτωσε με επιτυχία το εξαιρετικά δύσκολο και χρονοβόρο εγχείρημα της ψηφιοποίησης του παρόντος συγγράμματος. Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τη Δράση «Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα» (www.kallipos.gr), που μας έδωσε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα ηλεκτρονικό, διαδραστικό και πολυμεσικό βιβλίο για την Aνώτατη Εκπαίδευση. Να μην παραλείψουμε να τονίσουμε τη συνεισφορά των εταίρων του έργου SAILS (http://www.sails-project.eu/) σχετικά με τις μοντέρνες τεχνικές αξιολόγησης των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα.

Προσδοκία μας, το βιβλίο αυτό να αποτελέσει ένα πολύτιμο «Αστρολάβο» και έναν έμπιστο οδηγό πορείας στους αναγνώστες που θα περιηγηθούν στα μονοπάτια των Σύγχρονων Μορφών της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης στον 21ο αιώνα.

Οι συγγραφείς
Ο. Πετροπούλου, Κ. Κασιμάτη, Σ. Ρετάλης

Για να κατεβάσετε ολόκληρο το βιβλίο, κάντε κλικ εδώ