Εξ αποστάσεως και συμβατική εκπαίδευση: ομοιότητες και διαφορές.

Του Σπύρου Μπουρέλου, Εκπαιδευτικού Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Εξ αποστάσεως και συμβατική εκπαίδευση: ομοιότητες και διαφορές. Δυνατότητες εφαρμογής της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στον εργασιακό μου χώρο
Ιούνιος 2000
Περίληψη
Αρχικά παρουσιάζονται αλλά και αναλύονται σημείο προς σημείο, οι ομοιότητες και ύστερα οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο ΕΑΠ και κάποιο άλλο τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Κατόπιν καταγράφονται οι εκπαιδευτικές ανάγκες στο χώρο της εργασίας μου, οι οποίες δεν καλύπτονται με παραδοσιακές μεθόδους εκπαίδευσης και γίνεται πρόταση για το πώς θα μπορούσαν να καλυφθούν οι ανάγκες αυτές με πρακτική εφαρμογή της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, στο συγκεκριμένο εργασιακό χώρο...

Εισαγωγή
Η πρώτη γνωστή προσπάθεια για εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι οι “επιστολαί προς Δημόνικον” του Ισοκράτη, ένα σύνολο επιστολών στις οποίες ο Αθηναίος ρήτορας προσπαθεί να εκπαιδεύσει το γιο ενός φίλου του. Όλοι γνωρίζουν επίσης ότι για να διδάξει το Χριστιανισμό ο Απόστολος Παύλος έστειλε επιστολές σε διάφορες πόλεις.
Σήμερα όμως οι σύγχρονες κοινωνικές, οικονομικές και επιστημονικές εξελίξεις έκαναν αναγκαία τη θεσμοθέτηση ενός ανοικτού συστήματος εξ αποστάσεως Εκπαίδευσης και στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες. Για τους λόγους αυτούς ιδρύεται με το Ν. 2525/97 το πρώτο ελληνικό ανοικτό Πανεπιστήμιο με έδρα την Πάτρα και με στόχο “τη συνεχή επιμόρφωση και μετεκπαίδευση των πολιτών”.
Σκοπός της εργασίας
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να παρουσιάσει τις ομοιότητες και τις διαφορές ενός τριτοβάθμιου ιδρύματος ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης όπως είναι το “Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο”, σε σχέση με κάποιο άλλο Τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα που λειτουργεί στην Ελλάδα. Στην πορεία θα γίνει μία προσπάθεια να διερευνηθεί κατά πόσο οι εκπαιδευτικές ανάγκες στο χώρο εργασίας μου, (είμαι εκπαιδευτικός στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση), μπορούν να καλυφθούν μέσα από ένα ίδρυμα ανοικτής και εξ αποστάσεως Εκπαίδευσης.
Ομοιότητες.
Μορφή – Εποπτεία
Όπως φαίνεται από την πρώτη παράγραφο του ιδρυτικού νόμου του ‘Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου’ πρόκειται για ένα “αυτοτελές και πλήρως αυτοδιοικούμενο Ανώτατο Εκπαιδευτικό σύστημα και λειτουργεί με τη μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου” όπως και τα υπόλοιπα ανώτατα ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα. Και το Ε.Α.Π αλλά και όλα τα Α.Ε.Ι στην Ελλάδα τελούν κάτω από την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Και στα δύο υπάρχουν σχολές που παρέχουν προγράμματα σπουδών και δέχονται οικονομική ενίσχυση από το κράτος (οι συμμετέχοντες στα προγράμματα του Ε.Α.Π πληρώνουν ένα ποσό ανά θεματική ενότητα για την κάλυψη αναγκών που αφορούν το εκπαιδευτικό υλικό).
Τίτλοι σπουδών
Ένα συμβατικό και ένα ανοικτό σύστημα εκπαίδευσης παρέχουν τη δυνατότητα για πτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση και επιμόρφωση με πλήρη ισοτιμία όσον αφορά την αναγνώριση των τίτλων. Για την παροχή του πτυχίου ή του μεταπτυχιακού τίτλου και στις δύο περιπτώσεις οι σπουδαστές πρέπει να δώσουν εξετάσεις.
Θεσμικό Πλαίσιο
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσον αφορά το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές. Υπάρχει η σύγκλητος, το ανώτατο διοικητικό όργανο και στις δύο περιπτώσεις, που ασκεί τις αρμοδιότητες που ορίζονται από τις αντίστοιχες κείμενες διατάξεις και αποτελείται από τον Πρύτανη, Αντιπρύτανη, τους Κοσμήτορες και τα μέλη του ΔΕΠ (στη σύγκλητο του Ε.Α.Π βέβαια επιπρόσθετα εντάσσονται ο Διευθυντής Εργαστηρίου Εκπαιδευτικού υλικού και Εκπαιδευτικής Μεθοδολογίας -- καινοτομία του Ε.Α.Π). Για την εκλογή του Πρύτανη και του Αντιπρύτανη όπως και για τα μέλη της συγκλήτου εφαρμόζονται οι ίδιες διατάξεις. Επικεφαλείς των σχολών των Ελληνικών ΑΕΙ και του ΕΑΠ είναι οι κοσμήτορες και οι αναπληρωτές τους που έχουν τις ίδιες αρμοδιότητες, όπως ίδιες είναι και οι διαδικασίες εκλογής τους. Όσον αφορά τα μέλη του ΔΕΠ των ΑΕΙ και του ΕΑΠ αυτά συγκροτούνται από τους καθηγητές, αναπληρωτές καθηγητές, επίκουρους καθηγητές και λέκτορες.
Πρόκειται λοιπόν για Ανώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα που παρέχουν πτυχία - μεταπτυχιακά ή διδακτορικά διπλώματα, λειτουργούν ισότιμα κάτω από την εποπτεία του εκάστοτε Υπουργού Παιδείας.
Διαφορές.
Πρόσβαση
Ανάμεσα σ΄ ένα συμβατικό και σ ένα παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές. ΄Μία σημαντική καινοτομία του ΕΑΠ είναι η δυνατότητα για ελεύθερη, χωρίς περιορισμούς, πρόσβαση. Η καινοτομία αυτή του Ανοικτού Πανεπιστημίου δίνει την ευκαιρία σ όλους να σπουδάσουν ,αν το θελήσουν, σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Οι ανταγωνιστικές υποχρεωτικές εξετάσεις για την είσοδο σε μία σχολή που επιβάλλει ένα οποιοδήποτε παραδοσιακό τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν υπάρχουν στο ΕΑΠ.. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες γι΄ αυτούς που είχαν εξαιρεθεί από το παραδοσιακό σύστημα Εκπαίδευσης.
Ηλικιακό φάσμα
Άλλη διαφορά ανάμεσα στα δύο εκπαιδευτικά συστήματα αφορά το φάσμα ηλικιών: το παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης καλύπτει ένα στενό φάσμα ηλικιών αντίθετα με ένα ανοικτό που απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα ηλικιών. Το γεγονός αυτό δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους που αισθάνονται την ηλικία τους ως ανασταλτικό παράγοντα και για ψυχολογικούς λόγους νοιώθουν μειονεκτικά σε μία αίθουσα διδασκαλίας, να σπουδάσουν μία επιστήμη ή να πάρουν ένα επιπρόσθετο πτυχίο. Μη ξεχνάμε άλλωστε ότι οι σύγχρονες ανάγκες απαιτούν τη δια βίου εκπαίδευση, ότι η μόρφωση πρέπει να είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ανθρώπων, άρα χρειάζεται ένα τέτοιο σύστημα εκπαίδευσης που θα αίρει όλους τους περιορισμούς.
Κύκλοι σπουδών
Σε αντίθεση με τον μονοσήμαντο καθορισμό της μορφωτικής πορείας των σπουδαστών που επιβάλλει το παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης (ο υποψήφιος θα πρέπει από την αρχή να έχει δηλώσει τη σχολή που θα ακολουθήσει και η είσοδος του θα εξαρτηθεί από την επιτυχία στις εξετάσεις) σ΄ ένα ανοικτό σύστημα εκπαίδευσης προσφέρονται αυτοτελείς μορφωτικοί κύκλοι με μικρή διάρκεια που μπορεί να είναι και ετήσιοι. Αν αυτοί οι αυτοτελείς κύκλοι συνδυαστούν οδηγούν σε Ακαδημαϊκούς τίτλους που ανήκουν σε διαφορετικά επίπεδα π.χ. πιστοποιητικά προπτυχιακής επιμόρφωσης., πιστοποιητικά μεταπτυχιακής επιμόρφωσης, κ.τ.λ. Οι αυτοτελείς αυτοί κύκλοι σπουδών δίνουν τη δυνατότητα στους σπουδαστές να διαμορφώνουν οι ίδιοι την εκπαιδευτική τους φυσιογνωμία. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μία σημαντική καινοτομία που καθιέρωσε το ανοικτό Πανεπιστήμιο, το αρθρωτό σύστημα που μαζί με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελούν τα βασικά εργαλεία της Ανοικτής Εκπαίδευσης.
Η υιοθέτηση του αρθρωτού συστήματος αντί του συστήματος των εξαμηνιαίων μαθημάτων αποτελεί βασικό σημείο διαφοροποιήσεως ανάμεσα στα δύο συστήματα. Στο παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης εντάσσονται σχολές που η κάθε μία αποτελείται από τμήματα. Έτσι το τμήμα αποτελεί τη βασική ακαδημαϊκή μονάδα ενός συμβατικού τριτοβάθμιου ιδρύματος. Κάθε τμήμα αντιστοιχεί στην Ελλάδα σε ένα πτυχίο. Ένας σπουδαστής ολοκληρώνει τον κύκλο των σπουδών του όταν παρακολουθήσει τον προβλεπόμενο ανά τμήμα αριθμό εξαμηνιαίων μαθημάτων- επιλεγόμενων ή προαιρετικών-, και δώσει εξετάσεις στο τέλος κάθε εξαμήνου. Υπάρχει λοιπόν μία αντιστοιχία ανάμεσα στο τμήμα και στο συγκεκριμένο πτυχίο που θα πάρει ο σπουδαστής. Οι δυνατότητες συνδυασμού των εξαμηνιαίων μαθημάτων είναι ελάχιστες όπως και η ευελιξία των παραδοσιακών συστημάτων – σε αντίθεση με την ανοικτή εκπαίδευση. Η ευελιξία αυτή κατά κύριο λόγο οφείλεται στο γεγονός ότι βασική του λειτουργική μονάδα δεν είναι το εξαμηνιαίο μάθημα αλλά η θεματική ενότητα.
Στόχος της είναι να καλύψει πλήρως ένα γνωστικό αντικείμενο σε προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό επίπεδο. Το σημαντικό σημείο είναι ότι μία θεματική ενότητα μπορεί να χρησιμοποιείται για τη δημιουργία περισσότερων από ένα προγραμμάτων σπουδών πράγμα που σημαίνει ότι ο σπουδαστής κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να δημιουργεί ο ίδιος το πρόγραμμα που επιθυμεί να σπουδάσει, συνδυάζοντας ελεύθερα τις θεματικές ενότητες που ανήκουν σε διαφορετικές σχολές. Μπορεί ακόμα να επιλέγει κάποιες θεματικές ενότητες από διαφορετικά προγράμματα, εκτός από εκείνο στο οποίο έχει εισαχθεί, συμπληρώνοντας με αυτό τον τρόπο τον αναγκαίο αριθμό θεματικών ενοτήτων. Η αντικατάσταση των εξαμηνιαίων μαθημάτων από τη θεματική ενότητα αποτελεί μία σημαντική καινοτομία του Ανοικτού Πανεπιστημίου γιατί βοηθάει τον σπουδαστή να διαμορφώσει ο ίδιος τη μορφωτική του φυσιογνωμία αλλά αποτελεί και ένα πιο ευέλικτο σχήμα που επιτρέπει να τροποποιούνται τα προγράμματα σπουδών και να προσαρμόζονται στις οικονομικές-εκπαιδευτικές και επιστημονικές μεταβολές της εποχής μας, με την ενσωμάτωση απλά μιας νέας θεματικής ενότητας. Αντίθετα αυτό γίνεται δύσκολα στο παραδοσιακό σύστημα που απαιτεί την κατάργηση ενός τμήματος.

Φυσική παρουσία
Μία σημαντική καινοτομία του Ανοικτού Πανεπιστημίου είναι ότι δεν απαιτείται η φυσική παρουσία του σπουδαστή στην αίθουσα διδασκαλίας. Με την αλλαγή αυτή αίρεται η αδυναμία πολλών ανθρώπων να μορφωθούν ή να συνεχίσουν τις σπουδές τους εξαιτίας οικογενειακών, οικονομικών, επαγγελματικών, φυσικών δυσκολιών (άτομα με ειδικές ανάγκες). Όλοι γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι για όλες αυτές τις κατηγορίες ανθρώπων η μετακίνηση σ΄ έναν άλλο τόπο. Αυτή η υποχρεωτική φυσική παρουσία του σπουδαστή στο παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης δεν επιτρέπει στον σπουδαστή να επιλέξει ο ίδιος τον τόπο, χρόνο, αλλά και τον ρυθμό που θα ακολουθήσει κατά τη διάρκεια των σπουδών του. Από την άλλη πλευρά ένα ανοικτό σύστημα εκπαίδευσης δίνει τη δυνατότητα στο σπουδαστή να καθορίζει ο ίδιος, ανάλογα με τις υποχρεώσεις του και την επιθυμία του, τον τόπο, χρόνο και το ρυθμό της μελέτης του.
Αυτό είναι εφικτό με την υιοθέτηση του δεύτερου σημαντικού εργαλείου στην ανοικτή εκπαίδευση, της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, που λύνει όλα τα προβλήματα που δημιουργεί η ανάγκη φυσικής παρουσίας στην αίθουσα διδασκαλίας, όπως τα κτιριακά προβλήματα, το πρόβλημα της ηλικίας, που θέτουν περιορισμούς στην πρόσβαση σε μία σχολή. Τι σημαίνει όμως εκπαίδευση από απόσταση; σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να σπουδάσει από το σπίτι του με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ο νέος τρόπος εκπαίδευσης δεν σημαίνει έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στον εκπαιδευτή και στον εκπαιδευόμενο. Το αντίθετο μάλιστα στην ανοικτή εκπαίδευση η επικοινωνία είναι πιο άμεση και ουσιαστική γιατί ο κάθε καθηγητής- επόπτης έχει υπό την εποπτεία του ένα περιορισμένο αριθμό φοιτητών, η επικοινωνία μεταξύ τους είναι πιο εύκολη, οργανώνονται συμβουλευτικές συναντήσεις και επιλύονται όλα τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν κατά τη διάρκεια της φοίτησης. Αυτή η φιλική, ουσιαστική επικοινωνία έχει αντικαταστήσει τις απρόσωπες σχέσεις στο παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στις πολυπληθείς σχολές.
Εκπαιδευτικό υλικό
Διαφορές όμως εντοπίζονται και στις μορφές υλικού που χρησιμοποιούνται στα δύο συστήματα. Η παραδοσιακή εκπαίδευση στηρίζεται στο έντυπο υλικό και στις παραδόσεις ενώ η ανοικτή χρησιμοποιεί ένα πλήθος μορφών εκπαιδευτικού υλικού για να καλύψει τις ανάγκες της: εκτός από το έντυπο υλικό χρησιμοποιείται οπτικό-ακουστικό και λογισμικό (πληροφορικό) υλικό όπως: βιντεοκασέτες, κασέτες ήχου, προγράμματα εκπαίδευσης με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, εκπαιδευτικά προγράμματα πολυμέσων, εκπαιδευτικά προγράμματα αλληλοεπιδρώντος video (στην Ελλάδα δεν χρησιμοποιούνται οι τηλεοπτικές και οι ραδιοφωνικές εκπομπές). Η χρήση όλων αυτών των μέσων κάνει τη μάθηση στην ανοικτή εκπαίδευση πιο ελκυστική και ενδιαφέρουσα. Το υλικό δημιουργείται με πολύ μεγάλη προσοχή και με τη συνεργασία ειδικών σε όλα τα επίπεδα ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες της ανοικτής εκπαίδευσης.
Εσωτερική αξιολόγηση
Το ΕΑΠ στην προσπάθεια του να καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες που συνδέονται με την αγορά εργασίας, τη συνεχιζόμενη επιμόρφωση και κατάρτιση, αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης συμπεριέλαβε στη δομή του τη “μονάδα εσωτερικής αξιολόγησης” που έχει ως έργο τη συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις επιδόσεις των σπουδαστών, το τόπο διαμονής, τη συμμετοχή τους σε διάφορα σεμινάρια και συμβουλευτικές συναντήσεις. Η ύπαρξη αυτή της μονάδας που αποτελεί καινοτομία του ΕΑΠ συντελεί στη διαρκή αναβάθμιση της ποιότητας των σπουδών που αυτό παρέχει.
Ανάγκες Εκπαίδευσης στο χώρο εργασίας μου
Είμαι εκπαιδευτικός στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση του κλάδου ΠΕ19 πληροφορικής και υπηρετώ στο ΣΕΚ Αιγάλεω στο οποίο εργάζονται περίπου 80 εκπαιδευτικοί διαφόρων τεχνικών ειδικοτήτων. Μεγάλος αριθμός από αυτούς έχει τελειώσει το Πανεπιστήμιο ή τα ΤΕΙ πριν από αρκετά χρόνια και μερικοί προέρχονται από μέσες τεχνικές σχολές. Ελάχιστοι συνάδελφοι διαθέτουν δεύτερο πτυχίο ή μεταπτυχιακό δίπλωμα και ένα πολύ μικρό τμήμα συναδέλφων έχει επιμορφωθεί για 3 μήνες στα ΠΕΚ και σε προγράμματα που διοργανώνει το Υπουργείο Παιδείας. Εκτός των καθηγητών πληροφορικής και ελάχιστων άλλων εκπαιδευτικών, οι υπόλοιποι δεν έχουν γνώση των νέων τεχνολογιών, δεν χρησιμοποιούν υπολογιστή ή εκπαιδευτικό λογισμικό της ειδικότητάς τους στη διδασκαλία.
Η εφαρμογή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, η εισαγωγή νέων μαθημάτων, η δημιουργία νέων προγραμμάτων σπουδών, η συγγραφή νέων βιβλίων και η παραγωγή εκπαιδευτικού λογισμικού αυξάνει τις απαιτήσεις της διδακτικής πράξης. Πολλές φορές ο εκπαιδευτικός αναγκάζεται να διδάξει πολλά μαθήματα τα οποία δεν έχει διδαχθεί στην σχολή από την οποία έχει αποφοιτήσει με αποτέλεσμα να αισθάνεται ανεπαρκής μέσα στην τάξη. Στο χρονικό διάστημα που έχει περάσει από την αποφοίτηση του πολλές από τις μεθόδους διδασκαλίας έχουν ξεπεραστεί και θεωρούνται απαρχαιωμένες. Νέες τεχνικές και δραστηριότητες εφαρμόζονται πλέον σε αντικατάσταση των παλαιών.
Μεγάλη είναι η ανάγκη επιμόρφωσης και στον κλάδο των καθηγητών πληροφορικής όπου διδάσκούν και καθηγητές άλλων ειδικοτήτων (Μαθηματικοί, Φυσικοί κ.α.).
Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι η εκπαίδευση, βασικό κοινωνικό αγαθό, αποτελεί το θεμέλιο κάθε κοινωνικής αλλαγής και προόδου. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να ανταποκρίνεται κάθε φορά στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται και να λαμβάνει υπόψη της τις ανάγκες της εποχής. Οι ανάγκες αυτές – επιστημονικές, οικονομικές και κοινωνικές - επιβάλλουν τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την προσαρμογή τους στα νέα εκπαιδευτικά δεδομένα ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτές. Σε μία εποχή λοιπόν που η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδακτική πράξη αποτελεί αίτημα των καιρών, που η δια βίου εκπαίδευση τείνει να επικρατήσει σε όλες της Ευρωπαϊκές χώρες ο Έλληνας εκπαιδευτικός δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος των εξελίξεων αυτών.
Κάλυψη των αναγκών Εκπαίδευσης
Όλοι οι εκπαιδευτικοί του σχολείου αναγνωρίζουν την ανάγκη επιμόρφωσης -άλλωστε αποτελεί αίτημα του κλάδου εδώ και πάρα πολλά χρόνια - αλλά, μέχρι τώρα δεν υπήρχε ένας φορέας που θα μπορούσε να αναλάβει να καλύψει επαρκώς τις εκπαιδευτικές ανάγκες του χώρου εργασίας μου αφού αναγκαστικά θα εκινείτο στο πλαίσιο του παραδοσιακού συμβατικού τρόπου εκπαίδευσης και θα παρουσιάζονταν πολλά προβλήματα όπως:
• Αδυναμία επιμόρφωσης μεγάλου αριθμού εκπαιδευτικών. Λόγω της γεωγραφικής κατανομής της χώρας μας (νησιά, απομακρυσμένα χωριά κλπ) δεν είναι δυνατή η παρακολούθηση μαθημάτων από εκπαιδευτικούς που βρίσκονται μακριά από την έδρα των σχολών. Η καθημερινή εργασία στο σχολείο και στο σπίτι εμποδίζει τη φυσική παρουσία σε μία αίθουσα διδασκαλίας ή τη μετακίνηση σε ένα άλλο τόπο.
• Μεγάλο κόστος επιμόρφωσης γιατί είναι αναγκαία η αντικατάσταση των επιμορφούμενων από αναπληρωτές για την λειτουργία των σχολείων,
• Η ανάγκη φυσικής παρουσίας του εκπαιδευτικού στην αίθουσα διδασκαλίας ώστε να μην αποκοπεί από την εκπαιδευτική διαδικασία.
• Ελάχιστα περιθώρια υπάρχουν ώστε ο εκπαιδευτικός να επιλέξει ο ίδιος το θέμα στο οποίο θέλει να επιμορφωθεί, αφού κάθε χρόνο πραγματοποιούνται ελάχιστα προγράμματα και μάλιστα για ορισμένες ειδικότητες.
• Οι υποχρεωτικές εξετάσεις για την παρακολούθηση ενός μεταπτυχιακού τμήματος δημιουργούν πολλά προβλήματα στους εκπαιδευτικούς που ως επί το πλείστον έχουν τελειώσει τις σπουδές τους πριν πολλά χρόνια.
Η πρώτη μου επαφή με τις μεθόδους του ανοικτού Πανεπιστημίου με έπεισε ότι μπορεί να συντελέσει αποφασιστικά στην προσπάθεια για συνεχή επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών. Αν οι εκπαιδευτικοί εντάσσονταν σε κάποια από τις σχολές του Ανοικτού Πανεπιστημίου τα προβλήματα θα μπορούσαν να λυθούν.
Πρόταση εκπαίδευσης
Η ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί μία σημαντική καινοτομία για τα εκπαιδευτικά δεδομένα της χώρας μας και μπορεί να συντελέσει σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλους τους εκπαιδευτικούς χώρους και σε πολλούς εργασιακούς τομείς. Μία μικρή έρευνα στον εργασιακό μου χώρο, έδειξε ότι η συμβολή της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών μπορεί να είναι ουσιαστική και καθοριστική με δεδομένο ότι ο παραδοσιακός – συμβατικός τρόπος εκπαίδευσης αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες αυτές ικανοποιητικά.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την ειδικότητά μου: είμαι καθηγητής Πληροφορικής και καλούμαι να διδάξω πολλά αντικείμενα μερικά από τα οποία είναι: πολυμέσα, δίκτυα, προγραμματιστικά εργαλεία στο διαδίκτυο, υπηρεσίες διαδικτύου, εφαρμογές, λειτουργικά συστήματα. Οι καθηγητές πληροφορικής του σχολείου θα μπορούσαμε να επιμορφωθούμε μέσω της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε αντικείμενα που μας ενδιαφέρουν.
Ας υποθέσουμε ότι το ΕΑΠ αναλαμβάνει την επιμόρφωση στη πληροφορική και δημιουργεί μία θεματική ενότητα ετήσιας διάρκειας με τίτλο “Πολυμέσα - Δίκτυα” η οποία με την ολοκλήρωση των σπουδών θα οδηγεί στην παροχή ενός πιστοποιητικού μεταπτυχιακής επιμόρφωσης. Η όλη θεματική ενότητα θα μπορούσε να διαιρεθεί ως εξής:
1. Πολυμέσα
2. Δίκτυα - Υπηρεσίες διαδικτύου
3. Προγραμματιστικά εργαλεία στο διαδίκτυο

Πρώτο βήμα είναι η ενημέρωση των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών πάνω στον τρόπο λειτουργίας του ανοικτού Πανεπιστημίου και ιδιαίτερα του βασικού εργαλείου της, την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Δεύτερο βήμα είναι η αποστολή του κατάλληλου υλικού που θα είναι προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της μεθόδου αυτής. Θα πρέπει να αποσταλεί έντυπο υλικό που θα περιλαμβάνει: βιβλία, βοηθήματα, άρθρα από περιοδικά αλλά και οπτικό-ακουστικό υλικό (ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης, προγράμματα πολυμέσων). Θα πρέπει να οριστεί ένας καθηγητής - σύμβουλος που θα βοηθάει και θα συντονίζει την ομάδα στη διάρκεια της φοίτησης. Ο κάθε σπουδαστής θα μελετά στο σπίτι το υλικό, θα επικοινωνεί με τον καθηγητή - σύμβουλο για προβλήματα που τυχόν θα προκύπτουν και θα χρησιμοποιεί ως μέσα επικοινωνίας το τηλέφωνο, το ταχυδρομείο, το fax, το e-mail και θα του στέλνει τις καθορισμένες ανά τρίμηνο εργασίες.
Μετά τη λήξη της ετήσιας φοίτησης οι εκπαιδευτικοί - σπουδαστές θα δώσουν εξετάσεις που θα βασίζονται σε όλο το υλικό που τους έχει δοθεί.
Το ΕΑΠ λοιπόν μπορεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, τους συνδικαλιστικούς φορείς, τους συμβούλους, αλλά και την ένωση της κάθε ειδικότητας να καταγράψει τις ανάγκες του κάθε κλάδου και να εκπονήσει επιμορφωτικά προγράμματα που θα χρηματοδοτούνται από το ΥΠΕΠΘ μέσω των προγραμμάτων επιμόρφωσης του 3ου ΚΠΣ.
Συμπεράσματα.
________________________________________
Η ίδρυση του ΕΑΠ, του πρώτου ανοικτού Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, αποτελεί μία σημαντική καινοτομία στα εκπαιδευτικά δεδομένα της χώρας γιατί δίνει τη δυνατότητα σε όποιον θελήσει, να εκπαιδευτεί στο χώρο, στο αντικείμενο, στο χρόνο και με το ρυθμό που επιθυμεί. Είναι ένα ευέλικτο σύστημα στο οποίο οι σπουδαστές, με τη θεσμοθέτηση του αρθρωτού συστήματος και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, μπορούν να διαμορφώνουν τα προγράμματα που επιθυμούν. Παρέχει σπουδές σε έξι διαφορετικά επίπεδα, χρησιμοποιεί ένα υλικό συμβατό με τις ανάγκες τις εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, δε θέτει σχεδόν κανένα περιορισμό στην εισαγωγή των σπουδαστών και χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση. Στη χρήση ενός μόνο εγχειριδίου του παραδοσιακού ιδρύματος έχει να αντιτάξει ένα πολυμορφικό υλικό. Παρέχει μία ουσιαστική δυνατότητα για αλλαγή των εκπαιδευτικών δεδομένων στη χώρα μας αφού όλοι μπορούν να επιμορφώνονται σε όλη τη ζωή τους ή να ξεκινήσουν τις σπουδές τους ανεξάρτητα από ηλικία, ποικίλες υποχρεώσεις. Τα πάντα έχουν σχεδιαστεί ώστε να βοηθούν και να ενισχύουν το φοιτητή. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα μπορούσε να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται από τα παραδοσιακά ιδρύματα αλλά παράλληλα θα μπορούσε να βοηθήσει στην επιμόρφωση και στη συνεχή κατάρτιση σε διάφορους εργασιακούς χώρους και τομείς, όπως είναι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση και να καλύψει ανάγκες που δεν καλύπτονται από τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι ένα παραδοσιακό τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα και ένα τριτοβάθμιο ίδρυμα ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσής μπορεί να έχουν πολλές διαφορές, όμως δεν λειτουργούν και δεν πρέπει να λειτουργούν ανταγωνιστικά αλλά αντίθετα πρέπει να αλληλοσυμπληρώνουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες στη χώρα μας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
“Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, Θεσμοί και λειτουργίες”, Δ. Βεργίδης, Α. Λιοναράκης, Α. Λυκουργιώτης, Β. Μακράκης, Χ. Ματράλης, Πάτρα, Εκδόσεις Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 1998.
Παράλληλα κείμενα για τη θεματική ενότητα “ Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση”, Πάτρα, Εκδόσεις Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2000 ,
“Εξ αποστάσεως και συμβατική εκπαίδευση. Συγκλίνουσες ή αποκλίνουσες δυνάμεις” Άρθρο του καθηγητή Α. Λιοναράκη.
Οδηγός σπουδών για τη θεματική ενότητα “ Ανοικτή και εξ αποστάσεως Εκπαίδευση”, Πάτρα, Εκδόσεις Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2000.
Ενημερωτικό κείμενο για τη Δομή, τη Λειτουργία και τις Σπουδές στο Ε.Α.Π., Πάτρα, Εκδόσεις Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2000.

Πηγή Ανάκτησης:
Κατσίρας Λεωνίδας