Του Χρίστου Δούκα, Συμβούλου Φυσικής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στο http://www.aae.org.gr
Οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν στα σχολεία την ανάγκη να προετοιμάσουν τους
μαθητές με προσόντα που σε παλαιότερες εποχές απευθύνονταν σε μια μικρή
μειοψηφία προνομιούχων. Επιπλέον η απόκτηση των προσόντων αυτών συμβαδίζει
με τη μεγαλύτερη πολυμορφία του μαθητικού δυναμικού που υπήρξε ποτέ στην
εκπαίδευση-πολυμορφία πολιτισμική, κοινωνική, οικονομική, εθνοτική,
ενδιαφερόντων, τρόπων ζωής κ.α.
Τα «ανώτερης τάξης» προσόντα και η πολυμορφία των μαθητών είναι δυο
συντελεστές που διαμορφώνουν τα νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Η αντιμετώπισή
τους χρειάζεται νέα εργαλεία πολιτικής και δομές υποστήριξης της μάθησης...
Το εκπαιδευτικό επάγγελμα είναι καταλύτης στις απαιτούμενες αλλαγές. Είναι
κατεξοχήν το επάγγελμα των κοινωνιών της μάθησης. Μπορεί να συμβάλλει στη
διαμόρφωση μιας θετικής και κριτικής στάσης απέναντι στις ευκαιρίες και τους
κινδύνους που περικλείουν οι φρενιτιώδεις αλλαγές στα φυσικά, κοινωνικά και
οικονομικά περιβάλλοντα.
Για τους λόγους αυτούς χρειάζεται να ξανασκεφθούμε την ανάπτυξη του
εκπαιδευτικού επαγγέλματος με διαφορετικό πρίσμα.. Κλειδί στην επαγγελματική
ανάπτυξη των εκπαιδευτικών είναι η ενδυνάμωση της ικανότητάς τους να γίνουν
περισσότερο αυτόνομοι και ανεξάρτητοι στην οικοδόμηση της επαγγελματικής τους
ταυτότητας για τη βελτίωση των σχολείων. Η επαγγελματική ανάπτυξη δεν είναι ένα
άθροισμα επιμορφωτικών δραστηριοτήτων. Είναι μια (ια Βίου διαδικασία σε όλους
τους χώρους μάθησης , εντός και εκτός σχολείου. Είναι προσανατολισμένη στη
βελτίωση των μαθητών, στηρίζεται στο διερευνητικό πνεύμα, είναι συμμετοχική και
προϋποθέτει δομές και θεσμούς υποστήριξης.
Η ενδυνάμωση των επαγγελματικών ικανοτήτων σημαίνει ότι η διδακτική γνώση
δημιουργείται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, στα δικά τους περιβάλλοντα και
με την κεντρική υποστήριξη. (εν μεταβιβάζεται μηχανιστικά από πάνω προς τα κάτω
με «εξωτερικούς» κανόνες και εγκυκλίους.
Μερικές αρχές για την επαναπροσέγγιση του εκπαιδευτικού επαγγέλματος και
ειδικότερα της επιμόρφωσής του είναι:
• Η μετάβαση από την επαγγελματική επιμόρφωση που στηρίζεται στην «κάλυψη
των ελλειμμάτων» γνώσεων των εκπαιδευτικών στην «επαγγελματική
ενδυνάμωση» με την απόκτηση ικανοτήτων, εργαλείων και ευκαιριών να
σχεδιάζουν οι ίδιοι τη μάθηση.
• Η υποκατάσταση της «άμεσης» επιμόρφωσης που επικεντρώνεται στην εφαρμογή
εκπαιδευτικών υλικών που έχουν προετοιμασθεί κεντρικά, στην επιμόρφωση «με
κέντρο το σχολείο». Η επιμόρφωση αυτή αποβλέπει στη συμμετοχή των
εκπαιδευτικών στον προσδιορισμό και την αντιμετώπιση προβλημάτων της
διδακτικής πράξης, τη σύνδεση θεωρίας πράξης, τη συνεργατική διαμόρφωση
στόχων και μαθησιακών δράσεων κ.α.
• Η εγκατάλειψη της αντίληψης για τους εκπαιδευτικούς ως «τεχνικών» εφαρμογής
εντολών και αναπαραγωγούς πακέτων γνώσεων και η υιοθέτηση της αντίληψης
των εκπαιδευτικών- ως «επαγγελματιών», διανοητών και σχεδιαστών της
σχολικής πράξης. Επαγγελματίες που «αναστοχάζονται» συνεχώς τις πρακτικές
της εργασίας τους στις καθημερινές συναντήσεις στα σχολεία, σε επιμορφωτικές
και ερευνητικές δράσεις για τη βελτίωση της μάθησης, στο σχεδιασμό
ανανεούμενων παιδαγωγικών υλικών στις τοπικές συνθήκες, στη δημιουργία
συνεργατικών περιβαλλόντων μάθησης με άμεσες και ψηφιακές μορφές
επικοινωνίας.
Τα παραπάνω συνδέονται με άλλες παραμέτρους υποστήριξης της επαγγελματικής
ανάπτυξης όπως η παροχή κινήτρων εξέλιξης και ευκαιριών που προσφέρονται στο
επάγγελμα.
Χρειάζεται - με αφορμή τους σχεδιασμούς για την εφαρμογή του νέου προγράμματος
2007-2013- να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο. Αν, όπως έχει ειπωθεί, το νέο Κοινοτικό
Πρόγραμμα είναι «η τελευταία ευκαιρία της Ελλάδας», αυτό ισχύει κατεξοχήν στον
εκπαιδευτικό χώρο. Η διαχείριση και η «απορροφητικότητα» δεν υποκαθιστούν την
ανάγκη νέων πολιτικών. Οι νέες πολιτικές επικεντρώνονται στην ανάπτυξη των
Ανθρώπινων Πόρων ως συντελεστού στη δημιουργία, την καινοτομία, τα ανοικτά
περιβάλλοντα μάθησης ως οργανικού συστατικού της ζωής. Χρειάζεται με αφετηρία
το παρόν και ορίζοντα το μέλλον μια διαφορετική κλίμακα ιδεών, ιεραρχήσεων,
προτεραιοτήτων και διαδικασιών εφαρμογής.
