Περίληψη
H Ηλεκτρονική Μάθηση, ως κύριος ή εναλλακτικός τρόπος επιμόρφωσης των εργαζομένων, αποτελεί σήμερα δημοφιλή, οικονομική και αποδοτική επιλογή για την εξασφάλιση της επιτυχίας της σύγχρονης επιχείρησης. Παρόλα αυτά δεν παύουν να υφίστανται σημαντικοί προβληματισμοί γύρω από ζητήματα που θεωρούνται αμφιλεγόμενα και χρήζουν συζήτησης και εξειδικευμένης παιδαγωγικής έρευνας.
Λέξεις Κλειδιά
Ηλεκτρονική Μάθηση, επιμόρφωση εργαζομένων.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
Οι αλματώδεις αλλαγές στον τομέα των Τεχνολογιών των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ), σε συνδυασμό με τις συνθήκες που επιβάλλουν η Κοινωνία της Γνώσης και η Νέα Οικονομία, καθιστούν αναγκαία την αναθεώρηση του...
Η τρόπου οργάνωσης της ζωής, της εκπαίδευσης και της εργασίας των
σύγχρονων πολιτών. Στο πλαίσιο της νέας αυτής πραγματικότητας οι σύγ-
χρονες επιχειρήσεις, για να επιβιώσουν και να αξιοποιήσουν τις παροχές που
προσφέρονται σε έναν κόσμο, όπου πολλαπλασιάζεται η ψηφιοποίηση λει-
τουργιών, διαδικασιών και υπηρεσιών, είναι απαραίτητο να στελεχώνονται από
εργαζόμενους που διαρκώς βελτιώνουν, αναβαθμίζουν και εκσυγχρονίζουν τις
επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητές τους. Οι τάσεις της αγοράς καταδει-
κνύουν ότι η παραδοσιακή επιμόρφωση επαναπροσδιορίζεται και διευρύνεται
με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, ώστε να πληροί μια σειρά χαρακτη-
ριστικών προϋποθέσεων: να είναι άμεσα διαθέσιμη, πλούσια σε περιεχόμενο
και βάθος, ανανεώσιμη, πιστοποιήσιμη, συνεχής, μικρού κόστους κτλ.
Εργαλείο για την ικανοποίηση της παραπάνω ανάγκης είναι η Ηλεκτρονι-
κή Μάθηση (e-learning) 1. Όπως με σαφήνεια ορίζει την έννοια το Ευρωπαϊκό
Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP), η
1. Στη σύγχρονη βιβλιογραφία παρατηρείται συχνά χρήση του όρου e–training (Ηλεκτρονι-
κή Κατάρτιση, Τηλεκατάρτιση, Κατάρτιση μέσω Η/Υ κα) που αφορά σε επιχειρήσεις και ορ-
γανισμούς, σε αντίθεση με τον όρο e-learning (Ηλεκτρονική Μάθηση) που αφορά κυρίως
σε ΑΕΙ, σχολεία κτλ. Στις σύγχρονες επιχειρήσεις γίνεται κυρίως λόγος για ΙΤ (Information
Technologies) Training, δηλ. την εκπαίδευση σε ΤΠΕ τεχνολογίες για χρήση hardware,
software, δικτύων κτλ. και για Soft Skills Training, δηλ. εκπαίδευση κυρίως επαγγελματικού
χαρακτήρα πχ σε περιοχές όπως: διοίκηση, πωλήσεις, ανθρώπινο δυναμικό, υπηρεσίες, λογι-
στικά, οικονομικά, management, χρήση πληροφοριακών συστημάτων κτλ.
50 Πρακτικά Συνεδρίου - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Ηλεκτρονική Μάθηση είναι η μάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ και δεν πε-
ριορίζεται μόνο στην απόκτηση δεξιοτήτων ΤΠΕ. Καλύπτει ένα ευρύ σύνολο
εφαρμογών και διεργασιών, όπως την on-line, web-based, computer-based μά-
θηση, virtual classrooms και συνεργασία με ψηφιακά μέσα. Μπορεί να συμπε-
ριλαμβάνει πολλά είδη ή υβριδική χρήση μεθοδολογιών (χρήση λογισμικού,
internet, cd-rom ή οποιουδήποτε άλλου ηλεκτρονικού ή αλληλεπιδραστικού
μέσου) και επιτυγχάνει την προσφορά περιεχομένου μέσω intranet/extranet,
δορυφορικής εκπομπής, interactive TV κα.
Παλιά Οικονομία Νέα Οικονομία
Εργαζόμενοι vs Διοίκηση
Σταθερότητα
Απόκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων
Εκπαίδευση ως κόστος
Κινητικότητα μαθητευόμενου
Παραδοσιακά έντυπα μέσα
One size fits all
Just- in-case
Απομονωμένοι εκπαιδευόμενοι και
μαθησιακά γεγονότα
Ομάδες εργασίας
Ταχύτητες αλλαγές
Δια Βίου Μάθηση (Life Long Learning)
Εκπαίδευση ως ανταγωνιστικό
πλεονέκτημα
Κινητικότητα περιεχομένου
Υψηλού επιπέδου τεχνολογίες
Δημιουργία προγραμμάτων κατά
περίπτωση
Just-in-time
Μαθησιακές κοινότητες
Σχήμα 1. Σύγκριση Παλιάς και Νέας Οικονομίας.
(Πηγή με μετατροπή: LearnFrame 2000, Berge 2003)
Ήδη από το 2000 με το Συμβούλιο της Λισσαβόνας και μέσω σταδιακά
οργανωμένων δράσεων και υλοποιήσεων αποδόθηκε μεγάλη βαρύτητα στην
προώθηση της νεοεμφανιζόμενης αυτής έννοιας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η
Ηλεκτρονική Μάθηση έχει διανύσει διάφορα τεχνολογικά και παιδαγωγικά
εξελικτικά στάδια: από το πρώιμο στάδιο, κατά το οποίο κυρίαρχο ρόλο δια-
δραμάτισε ο εκπαιδευτής, και το στάδιο της μαθητοκεντρικής προσέγγισης,
φτάσαμε σήμερα να διανύουμε την περίοδο που χαρακτηρίζεται από την ομα-
δική και συνεργατική μάθηση και από την αναγκαιότητα μεταγνώσης.
Έτσι λοιπόν η Ηλεκτρονική Μάθηση –ως κύριος ή εναλλακτικός τρόπος
επιμόρφωσης- αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς επιλογές για την εξασφά-
λιση της επιτυχίας της σύγχρονης επιχείρησης -βιομηχανίας, μικρομεσαίας
επιχείρησης, δημόσιου ή ιδιωτικού οργανισμού- στην ηλεκτρονική εποχή που
διανύουμε. Οι εκπαιδευτικές πρακτικές αυτού του είδους, ως τμήμα της εκ-
παιδευτικής πολιτικής της Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων, αποτελούν πλέον
οικονομική και αποδοτική λύση, προσιτή στους περισσότερους εργοδότες.
Η εφαρμογή της διαπιστωμένα αποτελεί κέρδος και επένδυση, καθώς μει-
ώνονται τα έξοδα μετακινήσεων, ο χρόνος απουσίας από τη θέση εργασίας και
το κόστος της παραδοσιακής επιμόρφωσης. Προτέρημα και ταυτόχρονα κίνη-
τρο είναι επίσης το γεγονός ότι μπορεί να συμβαδίσει αρμονικά με την καθημε-
ρινή εργασία και να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις για άμεση, επίκαιρη, ευέλικτη
χωρικά και χρονικά, διαρκή εκπαίδευση των υπαλλήλων, το γνωστικό επίπεδο
των οποίων έχει άμεσο αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης
Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση 51
και τη θέση της στην αγορά. Μέσω της Ηλεκτρονικής Μάθησης μπορούν να
αξιολογούνται οι διαδικασίες μάθησης, να αναπροσαρμόζεται το περιεχόμενο
σε καθημερινή βάση και να παρέχεται η δυνατότητα, συνήθως αυτόνομα ορ-
γανωμένης και εξατομικευμένης, μάθησης είτε στο σπίτι είτε στον εργασιακό
χώρο. Οι επιχειρήσεις μπορούν να υλοποιήσουν την Ηλεκτρονική Μάθηση
μέσω intranet, απλού Internet, μέσω δορυφορικών ή ασύρματων τεχνολογιών.
Εκτός από αγορά ετοιμοπαράδοτων προγραμμάτων ή χρήση LMSs/LCMSs,
άλλες δημοφιλείς μορφές μπορεί να είναι η ύπαρξη εκπαιδευτικών πυλών ή
on-line πανεπιστημίων κα.
Σχήμα 2. Εξέλιξη των τεχνολογιών στον τομέα του e-learning.
(Πηγή: Barron 2002)
Η μελέτη των πρακτικών της αγοράς αναδεικνύει τα εξής:
• η Ηλεκτρονική Μάθηση δεν μπορεί να αποτελεί υποκατάστατο για τις
παραδοσιακές μεθόδους, όπως η παραδοσιακή τάξη, η δασκαλοκεντρική
παράδοση κτλ
• δεν υπάρχει κανένας απόλυτα ορθός τρόπος να αναπτυχθεί και να χρησι-
μοποιηθεί η Ηλεκτρονική Μάθηση. Ούτε οι εργασιακοί χώροι ούτε οι προ-
σφερόμενες λύσεις/ εφαρμογές είναι ομοιογενείς. Συνήθως εφαρμόζεται η
Συνδυαστική Μάθηση (blended learning), δηλαδή «η ενοποίηση στοιχείων
τόσο της παραδοσιακής διδασκαλίας όσο και της υποβοηθούμενης από τε-
χνολογικά μέσα διδασκαλίας σε μια ολοκληρωμένη έννοια» (Ploski 2002).
Εξειδικευμένες μελέτες, σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο, δημόσιων και
ιδιωτικών φορέων, που σχετίζονται με την Ηλεκτρονική Μάθηση, φέρνουν
στο φως πληθώρα στοιχείων για την εφαρμογή της σε εκπαιδευτικά ιδρύματα,
σε επιχειρήσεις και οργανισμούς. Αν και πολλές από αυτές αφορούν πολυε-
θνικές εταιρίες, γεγονός που δυσχεραίνει το διαχωρισμό των δεδομένων κατά
περιοχή, παρόλα αυτά τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αρκετά και ανανεώνονται
διαρκώς. Δυστυχώς όμως χαρακτηρίζονται από την έλλειψη εξειδικευμένων
ποιοτικών κυρίως στατιστικών στοιχείων. Οι προμηθευτές συνήθως περιορί-
ζονται σε απλή αναφορά για τις υλοποιήσεις των πελατών τους, οι αρμόδιοι
52 Πρακτικά Συνεδρίου - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
οργανισμοί συλλογής και επεξεργασίας στατιστικών δεδομένων παρουσιά-
ζουν μεμονωμένα ή ελλιπή στοιχεία και οι επιχειρήσεις δημοσιεύουν συνοπτι-
κές περιγραφές και ανακοινώσεις σχετικά με τις δραστηριότητες στις οποίες
έχουν προβεί. Μάλιστα τα στοιχεία μπορεί να αφορούν μεμονωμένες εφαρ-
μογές σε διάφορες χρονικές στιγμές και για επιμέρους τμήματα των εταιριών.
Εξάλλου είναι περιορισμένο και το βάθος ανάλυσής τους, προφανώς λόγω του
ότι η εκπαίδευση του προσωπικού αποτελεί τμήμα της στρατηγικής ανταγω-
νισμού της κάθε εταιρίας και, συνήθως, δε δημοσιοποιείται.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Παρά την ύπαρξη των προαναφερθέντων θετικών στοιχείων, δεν παύουν να
υφίστανται σημαντικοί προβληματισμοί. Καταρxήν μπορεί κανείς να παρα-
τηρήσει ότι οι τεχνικές λύσεις που δίνονται κατά περίπτωση μπορεί είτε οι
ίδιες να θέτουν περιορισμούς στη διαδικασία μάθησης είτε να εφαρμόζονται
με άστοχο τρόπο. Στην παρούσα εισήγηση δίνεται έμφαση στην παιδαγωγική
πλευρά των συνήθων εφαρμογών της αγοράς και επισημαίνονται τα σημεία
τους που μπορεί να θεωρηθούν αμφιλεγόμενα και χρήζουν περαιτέρω συζήτη-
σης και εξειδικευμένης παιδαγωγικής έρευνας.
Το ζήτημα της αυτόνομα οργανωμένης μάθησης
Για την επιτυχή συμμετοχή σε προγράμματα Ηλεκτρονικής Μάθησης απα-
ραίτητες θεωρούνται οι δυνατότητες της αυτοδιδασκαλίας, του εσωτερικού
κινήτρου μάθησης και της αυτόνομα οργανωμένης μάθησης (Guglielmino,
Guglielmino 2001). Οι χρήστες αυτών των εφαρμογών, στο σύνολό τους, δεν
έχουν βεβαίως το ίδιο γνωστικό υπόβαθρο, την ίδια εμπειρία και κινητοποίηση,
τις ίδιες στρατηγικές μάθησης κτλ. Αν και πολλά προγράμματα προσπαθούν
να καλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερες περιπτώσεις ατομικών διαφορο-
ποιήσεων, ελάχιστα παρέχουν περιθώριο για προσαρμογή σε εξατομικευμένες
ανάγκες και μαθησιακά στυλ, καθότι είναι εμπορικά προϊόντα που απευθύνο-
νται σε διαφορετικές αγορές και ομάδες-στόχους.
Εγείρεται επίσης και το ερώτημα του αν είναι πραγματικά αυτόνομα οργα-
νωμένη η μάθηση ή αν υπάρχει μια «ψευδαίσθηση αυτονομίας», η οποία περι-
ορίζεται από το στενό πλαίσιο της δομής και την κατάτμηση του περιεχομένου
του προγράμματος.
Αμφιβολίες τέλος μπορούν να εκφραστούν ως προς το αν είναι η κατάλλη-
λη στρατηγική, που – όπως διακηρύσσεται - μπορεί να ενισχύσει την αυθεντι-
κή υιοθέτηση μιας κουλτούρας Δια Βίου Μάθησης, καθώς ήδη είναι δύσκολο
και χρονοβόρο το να αντιληφθεί κανείς ότι η ιδέα της Δια Βίου Μάθησης λει-
τουργεί προς όφελος του ίδιου του ατόμου και όχι προς όφελος άλλων, όπως
πχ του εργοδότη (Page 2006).
Προϋπόθεση η κατοχή γνώσεων και δεξιοτήτων
Πολλές φορές οι ενήλικοι εργαζόμενοι δεν κατέχουν τις κατάλληλες δεξιότη-
τες χρήσης ψηφιακών μέσων ή, όπως αναφέρθηκε, την ετοιμότητα για αυτό-
νομη μάθηση και μάθηση μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών (Martinez 2003).
Δεδομένου μάλιστα ότι συνήθως ο ενήλικος μαθαίνει με τον τρόπο που του
δίδαξαν κατά τα σχολικά ή ακαδημαϊκά του χρόνια, είναι συχνά δύσκολο να
προσαρμοστεί σε νέους τρόπους διδασκαλίας, που περιλαμβάνουν το χειρι-
Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση 53
σμό εξοπλισμού/ λογισμικού με τα οποία δεν είναι επαρκώς εξοικειωμένος
(elearnity 2002). Όσοι δε γνωρίζουν ακόμη πώς να χρησιμοποιούν υπολογιστές
ή τουλάχιστον να απολαμβάνουν τη χρήση τους, πιθανόν να εγκαταλείψουν
πρόωρα την εκπαιδευτική διαδικασία, ακόμη κι όταν η μάθηση πραγματοποι-
είται σε πραγματικές συνθήκες με οικείο εξοπλισμό. Αυτό είναι το ζήτημα του
ψηφιακού γραμματισμού των ενηλίκων, που, μπορεί να εμφανίζεται ως αποτέ-
λεσμα της μαθησιακής διαδικασίας, μάλλον όμως είναι προαπαιτούμενο για
επιτυχή συμμετοχή σε προγράμματα Ηλεκτρονικής Μάθησης (Dolan 2004).
Ενεργοποίηση κινήτρων εμπλοκής/ μάθησης
Η κινητοποίηση, εσωτερική ή εξωτερική, αποτελεί πρωτεύοντα παράγοντα για
τη μάθηση. Μείζον ερώτημα προκύπτει σχετικά με το κατά πόσον προσφέρο-
νται στους εργαζόμενους τα απαραίτητα κίνητρα και η επανατροφοδότηση,
όπως και το κατά πόσον αναπτύσσουν ψυχολογικές/ συναισθηματικές αντι-
στάσεις, ελλείψει εκπαιδευτή και επικοινωνίας με άλλους εκπαιδευόμενους.
Στον αντίποδα αυτού, όταν γίνεται αλόγιστη χρήση της Ηλεκτρονικής Μάθη-
σης, τότε προκαλείται απώλεια του ενδιαφέροντος και της προσοχής των συμ-
μετεχόντων. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι εκπαιδευόμενοι, και κυρίως όσοι δεν
έχουν προηγούμενη επαφή με νέες τεχνολογίες, καταναλώνουν περισσότερο
χρόνο στην «εξερεύνηση» του νέου υλικού (και κυρίως του hardware τμήμα-
τος) είτε από ενθουσιασμό είτε από περιέργεια και λιγότερο στο περιεχόμενο
της μάθησης.
Δεν θα πρέπει να παραβλέψει κανείς και το γεγονός ότι οι συνθήκες υπό τις
οποίες οι εργαζόμενοι επιμορφώνονται είναι ιδιαίτερες και πιθανόν να ασκούν
αρνητική επίδραση στη διάθεση και την προθυμία τους για συμμετοχή. Αρκε-
τές φορές οι εκπαιδευόμενοι είναι υποχρεωμένοι να ολοκληρώνουν εκπαιδευ-
τικά προγράμματα για λόγους που μπορεί να αφορούν εκμάθηση νέων γνω-
στικών αντικειμένων (λόγω εσωτερικών μετακινήσεων), οργανωτικές αλλαγές
στις επιχειρήσεις, ανάγκη για διαρκή ενημέρωση/ βελτίωση του βιογραφικού
σημειώματός τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η Ηλεκτρονική Μάθηση εκλαμ-
βάνεται ως λιγότερο σημαντική σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους, ενώ
υψηλά είναι και τα ποσοστά μη ολοκλήρωσης και εγκατάλειψης των προγραμ-
μάτων (Frankola 2001), για λόγους που σχετίχονται με την έλλειψη χρόνου,
υποστηρικτικού κλίματος στην επιχείρηση κτλ (ebusinessforum 2005).
Άλλες φορές πάλι οι ενήλικοι εργαζόμενοι αντιστέκονται στην εκμάθη-
ση ή χρήση νέων μεθόδων και μπορούν να δουν την Ηλεκτρονική Μάθηση
ως απειλή για τη θέση τους ή τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους. Αν μάλιστα
κάποια τμήματα της εκπαίδευσης (πχ, τηλεδιάσκεψη) καταγράφονται, απο-
θηκεύονται και μπορούν να ανακτηθούν, τότε η καχυποψία και ο φόβος της
δημόσιας αποτυχίας κυριαρχεί.
Συνεπής εφαρμογή θεωριών μάθησης
Για την εκπαίδευση ενηλίκων υπάρχουν συγκεκριμένες παιδαγωγικές παράμε-
τροι που είναι σκόπιμο να λαμβάνονται υπόψη. Πέρα από τις βασικές θεωρί-
ες μάθησης (Συμπεριφοριστικές- Watson, Skinner, Γνωστικές-Piaget, Bruner,
Ανθρωπιστικές-Maslow, Rogers, Κοινωνικής Μάθησης-Bandura), οι οποίες
εξετάζουν τη μάθηση χωρίς ηλικιακή κατηγοριοποίηση, υπάρχουν θεωρίες που
εστιάζουν εξειδικευμένα στον τρόπο μάθησης των ενηλίκων. Έτσι τα τελευταία
χρόνια εμφανίστηκαν θεωρίες που λαμβάνουν υπόψη την τάση ο ενήλικος να
54 Πρακτικά Συνεδρίου - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
θεωρείται αυτοκατευθυνόμενος (Θεωρία Ανδραγωγικής του Μ.Knowles), τον
τρόπο ζωής και τους ρόλους του ενηλίκου (Α.Β.Knox, P.Jarvis), τις συνειδησι-
ακές/ εσωτερικές του μεταβολές (J.Mezirow, P.Freire) (ΕΚΕΠΙΣ 2006). Εκτός
από τη διαμάχη (ειδικά μεταξύ παιδαγωγικού και ανδραγωγικού μοντέλου που
εξακολουθεί να συνεχίζεται και να προκαλεί συζητήσεις στους παιδαγωγικούς
κύκλους) αμφίβολο είναι το γεγονός αν κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση
των προγραμμάτων της Ηλεκτρονικής Μάθησης εφαρμόζονται με συνέπεια οι
παιδαγωγικές θεωρίες μάθησης.
Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας
Ως προς το κομμάτι της αξιολόγησης, είναι πολύ δύσκολο να αποτιμηθεί
πραγματικά η Ηλεκτρονική Μάθηση σε οποιαδήποτε μορφή και ακόμη περισ-
σότερο να καταγραφεί η αποδοτική χρήση της σε εργασιακά περιβάλλοντα.
Καταρχήν οι περισσότεροι αποδέχονται τις εφαρμογές αυτές ως αποτελεσμα-
τικές, αφού διαφημίζονται ως τέτοιες. Δυστυχώς όμως πολλές φορές επενδύ-
ονται περισσότερα χρήματα στο marketing της Ηλεκτρονικής Μάθησης παρά
στο ίδιο το περιεχόμενό της. Επίσης, η αξιολόγησή της περιορίζεται πολλές
φορές σε ένα παιχνίδι αριθμών, όπου η αξία της απεικονίζεται με το ποσό των
χρημάτων που ξοδεύεται για την αγορά hardware και software, την αναλογία
χρηστών προς τα χρησιμοποιούμενα μηχανήματα, το χρόνο πρόσβασης των
χρηστών στην εφαρμογή κτλ. Τέτοιου είδους ποσοτικά δεδομένα είναι εύκολο
να συλλεχθούν, δε συμβάλλουν όμως στον απολογισμό της μαθησιακής δια-
δικασίας.
Υπάρχουν αρκετά μοντέλα για την αξιολόγηση της Ηλεκτρονικής Μάθη-
σης, που μπορεί να αφορούν αξιολόγηση από την πλευρά των εργοδοτών ή
των εκπαιδευτών, της μέτρησης τεχνικών χαρακτηριστικών, της αξιολόγησης
της ποιότητας του γνωστικού περιεχομένου του μαθήματος, τη μέτρηση οικο-
νομικών παραμέτρων κτλ. Αρκετές έρευνες χρησιμοποιούν έτοιμα μοντέλα,
όπως αυτό του Kirkpatrick.
Στην πλειοψηφία τους οι επιχειρήσεις περιορίζονται σε μονόπλευρες ή ελ-
λειμματικές μετρήσεις της αποτελεσματικότητας, αδιαφορώντας για τις με-
ταβολές στη συμπεριφορά των εργαζομένων ή μακροπρόθεσμα για το βαθμό
μεταφοράς της αποκτηθείσας γνώσης στον εργασιακό χώρο μετά την εκπαι-
δευτική διαδικασία.
Προέλευση και ποιότητα περιεχομένου μάθησης
Είναι γεγονός ότι οι περισσότερες λύσεις και τα εργαλεία προέρχονται από
το εξωτερικό και οι υπηρεσίες από παραρτήματα πολυεθνικών εταιριών στη
χώρα μας. Η αγορά αντιμετωπίζει κυρίως την έλλειψη έτοιμου εκπαιδευτικού
υλικού, καθώς οι εκπαιδευτικοί τίτλοι σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα είναι
γραμμένοι στην πλειοψηφία τους στην αγγλική γλώσσα. Συνεπώς, οι ελληνι-
κές επιχειρήσεις που θέλουν να εντάξουν κάποιες δραστηριότητες Ηλεκτρο-
νικής Μάθησης στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα είναι συχνά υποχρεωμένες
να μεταφράσουν/ αναπτύξουν όλο το εκπαιδευτικό τους υλικό, γεγονός που
αυξάνει αρκετά το κόστος του όλου εγχειρήματος. Ειδικά για τα διαδικτυακά
προγράμματα προκύπτουν επιπρόσθετα νομικά προβλήματα που αφορούν τα
πνευματικά δικαιώματα του εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο είναι ελεύθερα
προσβάσιμο και άρα αντιγράψιμο.
Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση 55
Ανάγκη για συνεργατική μάθηση
Η Ηλεκτρονική Μάθηση προωθεί τη συνεργασία (σύγχρονη ή ασύγχρονη),
την αλληλεπίδραση, την επικοινωνία, την κοινή χρήση πληροφοριών. Παρόλα
αυτά συχνά μειώνεται αισθητά η προσωπική επικοινωνία και επαφή μεταξύ
των συμμετεχόντων. Η παρεμβολή του ψηφιακού μέσου επηρεάζει τη φύση
και το χαρακτήρα της διαπροσωπικής επικοινωνίας, αλλοιώνοντας ή καταρ-
γώντας τα εξωγλωσσικά στοιχεία της επικοινωνίας.
Δυνατότητα πρόσβασης
Σε αρκετές περιπτώσεις δεν υπάρχει ισότητα στην πρόσβαση σε εφαρμογές
Ηλεκτρονικής Μάθησης για τους εργαζόμενους όλων των κοινωνικών τάξεων
και οικονομικών στρωμάτων, ηλικιών και μορφωτικών επιπέδων, παρά το γε-
γονός ότι η αυξημένη ισότητα φαντάζει ως πλεονέκτημα. Εξάλλου το κόστος
–δημιουργίας, αγοράς, λειτουργίας ή συντήρησης εφαρμογών Ηλεκτρονικής
Μάθησης- μπορεί να αποτελεί τον πλέον αποτρεπτικό παράγοντα για την υι-
οθέτησή της από συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων, κυρίως τις μικρο-
μεσαίες.
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ
Υπάρχουν σαφώς ανοιχτά ζητήματα που χρήζουν περαιτέρω εμβάθυνσης και
μελλοντικής έρευνας στο πεδίο της Ηλεκτρονικής Μάθησης. Η αγορά όμως
ωριμάζει, βελτιώνεται και προσαρμόζεται στις διαρκώς αυξανόμενες απαιτή-
σεις. Οι τεχνολογίες και οι εκπαιδευτικές λύσεις προσπαθούν να ανταποκρι-
θούν καλύτερα στις ανάγκες του κάθε επαγγελματικού κλάδου. Πέρα από την
ανάγκη να καθιερωθούν στο σύγχρονο περιβάλλον εργασίας αυθεντικά μα-
θησιακά περιβάλλοντα και να αναπτυχθεί διαθεματικό και πολύγλωσσο μα-
θησιακό υλικό, σύμφωνο με τις σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους, σημαντι-
κό είναι να τεθεί στο επίκεντρο της έρευνας ο ενήλικος εργαζόμενος μαθητής
και οι ατομικές και εργασιακές ιδιαιτερότητές του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΚΕΠΙΣ (2006), Εκπαιδευτικό Υλικό για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης, Ι,
59-76.
Barron T. (2002), Evolving Business Models in e-Learning, τελευταία πρόσβαση
Ιανουάριος 2006 ιστοχώρος http://www.sric-bi.com/LoD/summaries/EvolvBiz
ModelsSum.pdf
Berge Z. (2003), Planning and Managing Distance Training and Education in the Corporate
Sector, in Moore M.G., William A. (Eds), Handbook of Distance Education,
Lawrence Erlbaum Associates.
CEDEFOP,τελευταία πρόσβαση Ιανουάριος 2006 ιστοχώρος http://www.
trainingvillage.gr/etv/Projects_Networks/ELearning/glossary/alpha_list.
asp?cPage=2&letter=e&l_id=1
Danziger J., Grant R. (2005), Exploring the Corporate Benefits and Employee Adoption
of Corporate E-learning, τελευταία πρόσβαση Ιανουάριος 2006 ιστοχώρος http://
www.crito.uci.edu/pubs/2005/grantDanziger.pdf .
Ebusinessforum (2005), Ηλεκτρονική Μάθηση και Περιβάλλον Εργασίας, τελευταία
πρόσβαση Ιανουάριος 2006 ιστοχώρος http://www.ebusinessforum.gr/ content/
downloads/OE_H2_Deliverable.pdf .
56 Πρακτικά Συνεδρίου - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Elearnity (2002), Europeans cautious about e-learning, τελευταία πρόσβαση Ιανουάριος
2006 ιστοχώρος http://www.elearnity.com/A555F3/research/research.nsf/ ByKey/
SHOE57LE6C
Frankola K. (2001), Why online learners drop out, τελευταία πρόσβαση Ιανουάριος
2006 ιστοχώρος http://www.workforce.com/archive/feature/22/26/22/index.
php?ht=why %20online%20learners%20drop%20out%20why%20online%20learner
s%20drop%20out
Guglielmino L., Guglielmino P. (2001), Moving Towards a Distributed Learning Model
Based on Self-Managed Learning, in Advanced Management Journal,66(3),36-43.
LearnFrame (2000), Facts, Figures & Forces behind e-learning, τελευταία πρόσβαση
Ιανουάριος 2006 ιστοχώρος http://www.spectrainteractive.com/pdfs/ elearningfactsReport.
Martinez M. (2003), High attrition rates in e-learning: challenges, predictors and solutions,
in The eLearning Developers’ Journal, 14, 1-9.
Page K. (2006), A preliminary study on the current state of e-learning in lifelong learning,
Cedefop Panorama Series.
Ploski J. (2002), Blended learning: das richtige Mischungsverhältnis zum Erfolg, ITTrainingskongress
Bonn, τελευταία πρόσβαση Ιούλιος 2006 ιστοχώρος http://
195.30.59.228/it-kongress/dokumentation/Ploski.ppt
Πηγή Ανάκτησης:
etpe
