Διαχείριση κρίσεων στο σχολικό περιβάλλον

Ανακτήθηκε από Κατσίρα Λεωνίδα
Σχολικό Σύμβουλο Νομικών - Πολιτικών Επιστημών

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
2.7. Διαχείριση κρίσεων στο σχολικό περιβάλλον
Έκτακτα φυσικά φαινόμενα Απώλεια- Θάνατος
ΚΑΜΠΟΥΡΜΑΛΗ ΙΩΑΝΝΑ Σχολική Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης
5ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Αθηνώνe-mail:kampourmali@hotmail.com

Κρίση είναι μια κατάσταση ψυχολογικής αποσταθεροποίησης
του ατόμου όταν έρχεται αντιμέτωπο με μια απειλητική περίσταση, την οποία
αντιλαμβάνεται ως σημαντικό πρόβλημα που δεν μπορεί να το αποφύγει ούτε
να το επιλύσει με τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων που διαθέτει.
Ως σχολική κρίση θεωρείται ένα γεγονός που μπορεί να είναι ξαφνικό ή απροσδόκητο, που μπορεί να επηρεάσει αρκετούς μαθητές ή και αρκετούς από το προσωπικό του σχολείου. Ακόμη μπορεί να επηρεάσει την υγεία και την ασφάλεια και την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών.
Κατηγορίες κρίσεων ...

Βίαιος ή και απροσδόκητος θάνατος
Απειλητική για τη ζωή ασθένεια ή τραυματισμός
Επαπειλούμενος θάνατος ή και τραυματισμός(κακοποίηση, βιασμός, επίθεση, ληστεία, «νταηλίκι», επιθετικότητα, βία μέσα στην οικογένεια)
Φυσικές καταστροφές(τυφώνες, πλημμύρες, σεισμοί, πυρκαγιές
Προκαλούμενες από τον άνθρωπο καταστροφές(βιομηχανικά ατυχήματα, ατυχήματα οφειλόμενα σε ανθρώπινο λάθος)
Τρόποι που μπορεί να αντιμετωπίσει η σχολική κοινότητα ένα καταστροφικό γεγονός
Οι πρόσφατες πυρκαγιές που έπληξαν την Πελοπόννησο και την
Εύβοια, καθώς επίσης και καταστροφικά γεγονότα μεγάλης κλίμακας που
επιφέρουν πολλαπλές απώλειες, όπως σεισμοί, τυφώνες, πυρκαγιές κ.λ.π.,
επηρεάζουν αναπόφευκτα τα παιδιά και τους εφήβους στις σχολικές
κοινότητες ολόκληρης της Ελλάδας. Γεγονότα όπως αυτά, είναι φυσικό να
εγείρουν ποικίλες συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως έντονο φόβο, αίσθηση
αδυναμίας, ανασφάλεια και βιώνονται ως τραυματικά.
Ως διαχείριση κρίσεων στο σχολείο, ορίζεται η μεθοδολογία που περιλαμβάνει συγκεκριμένο σχέδιο, οργάνωση, καθοδήγηση, και έλεγχο κατά την περίοδο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από μια καταστροφή, ώστε να εξομαλυνθούν σύντομα οι απώλειες οι σημαντικότερες για την ασφαλή επαναλειτουργία του σχολείου.
Μέσα από αυτή τη μεθοδολογία βοηθούνται οι μαθητές:
• Nα μοιραστούν τις προσωπικές τους σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις σε σχέση με τις καταστροφές και τις απώλειες που προκλήθηκαν
• Nα συζητήσουν γενικότερα θέματα σχετικά με το θάνατο, το θρήνο και κυρίως για την αξία της ίδιας της ζωής.
Μερικά σημεία που μπορούν να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς
Προσκαλέστε τους μαθητές να μοιραστούν τα συναισθήματα και
τις σκέψεις τους σχετικά με τα πρόσφατα γεγονότα. Δώστε τους το χρόνο που χρειάζονται για να εκφράσουν όσα τους απασχολούν. Αποφύγετε να κάνετε οποιαδήποτε «ομιλία» ή «κήρυγμα» γύρω από το θέμα. Το σημαντικότερο είναι να τους ακούσετε.
Αποδεχθείτε, χωρίς να κρίνετε, όλες τις αντιδράσεις των μαθητών, όπως είναι ο θυμός, η θλίψη, η αίσθηση αδικίας, η αδυναμία μπροστά σε πολύ καταστροφικά γεγονότα, οι υπαρξιακές αγωνίες των μαθητών, ακόμα και η αδιαφορία ή η βαρεμάρα που, κατά βάθος, μπορεί να κρύβει φόβο και άγχος.
Όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι απόλυτα φυσιολογικές.
Σεβαστείτε την όποια διάθεσή τους για συζήτηση. Μερικοί μαθητές
θέλουν να μιλήσουν, ενώ άλλοι δεν το επιθυμούν. Δεχθείτε ότι ορισμένοι μαθητές μπορεί να συγκινηθούν, άλλοι να παραμείνουν σιωπηλοί, άλλοι πάλι να δηλώσουν ότι δεν νιώθουν τίποτα και μερικοί καταφεύγουν ακόμα και σε καλαμπούρια και αστεία. Ορισμένα παιδιά και έφηβοι μπορεί να αντιδράσουν μέρες, εβδομάδες ή μήνες αργότερα. Δεχθείτε όλες ανεξαιρέτως τις αντιδράσεις και αναγνωρίστε ότι μπροστά σε ένα τόσο καταστροφικό γεγονός καθένας αντιδρά με το δικό του μοναδικό τρόπο. Τονίστε ότι δεν υπάρχουν «σωστές» ή «λανθασμένες» αντιδράσεις.
Βοηθείστε τους μαθητές να εκφραστούν και να επεξεργαστούν τα
συναισθήματά τους μέσα από δομημένες δραστηριότητες ή ασκήσεις, όπως για παράδειγμα μια ζωγραφιά, ένα ποίημα, ένα σκίτσο, ένα κολάζ, ένα γράμμα που να απευθύνεται σε οποιονδήποτε επιθυμούν (σε έναν πυροσβέστη, το Θεό, ένα δικό τους άνθρωπο κ.τ.λ.). Χωρίς να πιέσετε κανέναν, δώστε την ευκαιρία σε όσους το επιθυμούν να μοιραστούν αυτά που δημιούργησαν ή έγραψαν.
Θυμηθείτε ότι συνήθως οι μαθητές εκφράζονται ανοιχτά όταν και ο ίδιος ο εκπαιδευτικός είναι πρόθυμος να μοιραστεί μαζί τους τα δικά του συναισθήματα, χωρίς όμως να μετατρέπει τη συζήτηση σε δικό του μονόλογο.
Δώστε την ευκαιρία στους μαθητές να συζητήσουν σε ένα
γενικότερο πλαίσιο τι σημαίνει να χάνουμε κάποιον ή κάτι που αγαπάμε, πώς βιώνουμε και εκφράζουμε το θρήνο μας, και ακόμα από πού αντλούμε δύναμη και στήριξη στις δύσκολες στιγμές.
Δώστε στους μαθητές την ευκαιρία να σκεφτούν τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν τις κοινότητες που επλήγησαν, ελάτε σε επαφή με σχολεία των περιοχών, οργανώστε μαθήματα προστασίας του περιβάλλοντος και γενικά αναζητήστε τρόπους για να ευαισθητοποιήσετε τους μαθητές, να τους διδάξετε τρόπους προφύλαξης και ασφάλειας, αλλά και να τους δώσετε την αίσθηση της προσφοράς και της συμμετοχής.

Εστιάστε σε θέματα που αφορούν τη ζωή, την αξία και την ιερότητά της, τη φροντίδα του περιβάλλοντος, τη σημασία της αλληλοβοήθειας μεταξύ των ανθρώπων, τις προτεραιότητες της ζωής.
Δώστε ιδιαίτερη προσοχή και στηρίξτε τους πιο «ευάλωτους»
μαθητές: αυτούς που έχασαν δικούς τους ανθρώπους, το σπίτι τους, όσους τυχόν εγκλωβίστηκαν από τη φωτιά και αποχωρίστηκαν από τους γονείς τους στη φάση της κρίσης, καθώς και μαθητές που έχουν βιώσει ή βιώνουν άλλες απώλειες στη ζωή τους (αρρώστια, διαζύγιο).
Οι μαθητές αυτοί μπορεί να δυσκολευτούν περισσότερο από άλλους να επεξεργαστούν τον αντίκτυπο της καταστροφής.
Ωστόσο, η συζήτηση στην τάξη μπορεί να είναι μια καλή ευκαιρία για να εκφράσουν και δικά τους θέματα.
Παιδιά που έχουν εκτεθεί άμεσα ή έμμεσα στα γεγονότα, μπορεί
σε κάποιες περιπτώσεις να εκδηλώσουν τραυματικές αντιδράσεις, είτε αμέσως μετά, είτε πολύ αργότερα.
Ενημερωθείτε για το ποιες είναι οι φυσιολογικές και ποιες οι
ανησυχητικές αντιδράσεις που χρήζουν στήριξης από εξειδικευμένους επαγγελματίες.
ΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΧΑΡΟΥΛΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Μεγαλώσαμε απότομα, πολύ απότομα. Προσωπικά εγώ και πολλά παιδιά ωριμάσαμε γιατί ήμασταν πολύ ξέγνοιαστα και ξαφνικά προσγειωθήκαμε. Κατάλαβα ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο, πίστευα ότι όλα μπορούν να αλλάξουν και όλα αυτά με δυσκόλεψαν αρκετά μέχρι να τα συνειδητοποιήσω. Και είχε και πολύ κλάμα, βέβαια. Ήμουν πάρα πολύ στενοχωρημένη, πολύ ψυχολογικά πιεσμένη, δεν είχα διάθεση για τίποτα, είχα φτάσει κάτω. Πιο κάτω δεν πήγαινε. Σημαντικό ήταν για μένα να δίνεις ευκαιρίες σε άτομα να σε πλησιάσουν. Να μπορείς να ανοίγεσαι να μην είσαι κλειστός στον εαυτό σου, γιατί μόνο κακό σε σένα κάνεις. Μπορεί να σκέφτεσαι τα ίδια πράγματα με τον άλλο και επειδή ούτε εσύ θέλεις να τα πεις ούτε αυτός, ποτέ να μη σου δοθεί η ευκαιρία είτε να βρεθείτε πιο κοντά είτε να το συζητήσετε». Χαρούλα, 17 χρόνων
Διαχείριση προβλημάτων σχολική τάξη
«ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ προβλημάτων σχολικής τάξης» ήταν το θέμα της ημερίδας, που πραγματοποιήθηκε χθες στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Σητείας. Την ημερίδα διοργάνωσαν ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σητείας «Ο ΜΥΣΩΝ» και οι Σχολικοί Σύμβουλοι 3ης Περιφέρειας Λασιθίου και 3ης Περιφέρειας Χαλκίδας κ. Παναγιώτης Καλλιώτης και Πέτρος Ορφανός αντίστοιχα.
Τις εργασίες της ημερίδας παρακολούθησαν εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης των σχολείων της περιφέρειας της Σητείας. Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του Συλλόγου «Ο ΜΥΣΩΝ» κ. Δημήτρης Ζαμπετάκης η συμμετοχή των δασκάλων και των καθηγητών ειδικοτήτων στην ημερίδα ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητική γεγονός που αποδεικνύει – όπως επισήμανε – το μεγάλο ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών για το συγκεκριμένο θέμα, «που ούτως ή άλλως είναι καίριο, το αντιμετωπίζουμε καθημερινά στην τάξη και μας προβληματίζει η αντιμετώπισή του. Σήμερα ενημερωθήκαμε για θέματα που άπτονται της ειδικής αγωγής δεδομένου ότι πλέον πολλά παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και ιδιαίτερες δυνατότητες είναι ενταγμένα στα κανονικά τμήματα. Όμως, επειδή πολλά τμήματα είναι πολυπληθή το πρόβλημα γίνεται ακόμα εντονότερο. Δυστυχώς δεν υπάρχει η απαιτούμενη στήριξη από τους αρμόδιους φορείς για την αντιμετώπιση του προβλήματος, οπότε αυτό που πρέπει να κάνουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί είναι να μάθουμε να εργαζόμαστε με τις υπάρχοντες δομές, “να μην καταθέτουμε τα όπλα” και να αντιμετωπίζουμε το θέμα όχι σαν πρόβλημα, αλλά σαν πρόκληση», τόνισε ο κ. Ζαμπετάκης. Ο κ. Καλλιώτης ανέφερε πως η συγκεκριμένη ημερίδα αποτελεί το πρώτο μέρος ενός προγράμματος στα πλαίσια της εσωτερικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Νομού. «Επιλέξαμε το συγκεκριμένο θέμα, που αφορά τη διαχείριση των προβλημάτων στην τάξη, γιατί θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό. Το πρόγραμμα θα επεκταθεί το Μάιο με τη δεύτερη ημερίδα, που θα πραγματοποιήσουμε», εξήγησε. Τα θέματα που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της ημερίδας με βιωματικές παρουσιάσεις και τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών ήταν τα εξής: «Αντιμετώπιση της κρίσης στη σχολική μονάδα. Ποιά είναι η απάντηση στην πολυπλοκότητα των θεμάτων της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης;» με εισηγητή τον κ. Ανδριανό Μουταβελή ΜΑ Ειδικής Αγωγής, ΜΑ Σχολικής Ψυχολογίας, Δρ. Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Σχολικό Σύμβουλο 9ης Περιφέρειας Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Πειραιά και «Βάσεις και στοχοθεσία σχεδιασμού εκπαιδευτικών παρεμβάσεων» με εισηγητή τον κ. Πέτρο Ορφανό, Σχολικό Σύμβουλο 3ης Περιφέρειας Χαλκίδας, Δρ. Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Παιδαγωγό τυφλών και τυφλοκωφών μαθητών. Ο κ. Ορφανός μας είπε: «Προσπαθήσαμε να πάρουμε βασικά στοιχεία και να “παντρέψουμε” την ειδική εκπαίδευση με τη γενική. Μιλήσαμε για αυτισμό, για διαταραχές, για επιλεκτικές αλαλίες και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν πρακτικά μέσα στην τάξη. Πρέπει να καταλάβουμε πως για να λυθεί το πρόβλημα χρειάζεται συνεργασία όλων στη σχολική μονάδα. Επίσης, προβάλαμε video, που αποσκοπούσαν στο να γίνει κατανοητό ότι ο εκπαιδευτικός πρέπει να διαγιγνώσκει τις ικανότητες του μαθητή και όχι τις αδυναμίες». Τέλος, στο θέμα αναφέρθηκε και ο κ. Ανδριανός Μουταβελής, ο οποίος, αφού συνεχάρη τους διοργανωτές για την πραγματοποίηση της ημερίδας, η οποία έδωσε – όπως είπε – την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να συζητήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις γύρω από τόσο σημαντικά θέματα τόνισε πως: «Η καθημερινότητα στο σχολείο, όπως όλοι έχουμε διαπιστώσει, γίνεται δυσκολότερη μέρα με τη μέρα. Τελευταία ζούμε τη μετάγγιση των παιδιών της ειδικής αγωγής στο σχολείο, παιδιών που κάποια άλλη εποχή ήταν σε ειδικά σχολεία. Δυστυχώς το κοινό σχολείο δεν ήταν έτοιμο για την ισότιμη εκπαίδευση. Θέλουμε, λοιπόν, να συζητήσουμε τους τρόπους, τις στρατηγικές που ταιριάζουν όχι μόνο στα παιδιά της ειδικής αγωγής, αλλά σε όλα τα παιδιά. Άλλωστε, ειδική και γενική αγωγή δεν είναι δύο “διαφορετικά δοχεία”, αλλά ένα κοινό, μία κοινή εκπαίδευση.» ΜΑΡΙΖΑ ΨΑΡΑΚΗ
Απώλεια – Θάνατος (Πένθος)
Βασικές γνώσεις για το ζήτημα:
Το πένθος είναι οι συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις και επιπτώσεις που αισθάνονται οι άνθρωποι λόγω θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου. Περιλαμβάνει συναισθήματα όπως: λύπη, θυμό, απελπισία, ενοχές, φόβο. (Stevenson, 1999: 121).
Κάθε άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει ένα διαφορετικό συνδυασμό συναισθημάτων και σωματικών ενοχλήσεων.
Ο θάνατος ενός παιδιού δημιουργεί ένα ανυπόφορο αίσθημα αδικίας. Το παράλογο της συμφοράς, καθιστά το χαμό ενός παιδιού από τις πιο οδυνηρές ανθρώπινες εμπειρίες, τα υπόλοιπα παιδιά προβάλουν στον εαυτό τους την περίπτωση.
Ο θάνατος και η σοβαρή αρρώστια είναι γεγονότα που επηρεάζουν βαθιά τη ζωή των παιδιών και των εφήβων. Oι ενήλικες συνήθως υιοθετούμε προστατευτική στάση απέναντί τους και, μη γνωρίζοντας τι να πούμε και πώς να συμπεριφερθούμε, αποφεύγουμε να συζητούμε αυτά τα θέματα.
Στην προσπάθειά μας, όμως, να αποκρύψουμε τα γεγονότα και τα συναισθήματά μας, αφήνουμε τα παιδιά και τους εφήβους με πολλά αναπάντητα ερωτήματα που τους δημιουργούν σύγχυση, φόβο και ανασφάλεια.
Στην πραγματικότητα, δεν μπορούμε να τα απαλλάξουμε από τον πόνο που προκαλούν η αρρώστια και ο θάνατος ενός αγαπημένου.
Μπορούμε, όμως, να τα βοηθήσουμε να μάθουν να ζουν με τις εμπειρίες αυτές. Όλα τα παιδιά και οι νέοι χρειάζονται να κατανοήσουν τι τους συμβαίνει, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να βρουν κατάλληλη υποστήριξη σε περιβάλλον ευαίσθητο προς τις ανάγκες τους.
Με τη στήριξη αυτή αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα την πραγματικότητα, προωθείται η φυσιολογική τους εξέλιξη και προλαμβάνονται ψυχολογικά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στην ενήλικη ζωή τους.
Ο ρόλος του σχολείου
Ρόλος του εκπαιδευτικού και του σχολείου, εκτός των άλλων, είναι η προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών. Αυτός ο ρόλος γίνεται ακόμη κρισιμότερος όταν πρόκειται για μαθητή που αντιμετωπίζει την πρόκληση της σοβαρής αρρώστιας ή του θανάτου αγαπημένου του προσώπου.
Μετά την Απώλεια – θάνατο
Οι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια για να ξεπεράσουν το πένθος. Συνήθως αυτή δίνεται από φίλους, συγγενείς και συναδέλφους, αλλά οι ειδικοί (εξειδικευμένοι ψυχολόγοι) είναι πολλοί χρήσιμοι και πρέπει να αναζητηθούν.
Τα στάδια από όπου περνούν όσοι χάνουν αγαπημένα πρόσωπα διακρίνονται σε:Αρχικό σοκ (μέρες ή και βδομάδες) αντιδράσεις σωματικές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές και γνωσιακές.
Η δεύτερη κρίση, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε στιγμή τους πρώτους μήνες. Τότε εξαφανίζεται το πρώτο μούδιασμα, αλλά ο πόνος μπορεί να είναι μεγαλύτερος, πρέπει να εκφραστεί και να μην αποκρυφτεί. Σ’ αυτήν τη φάση είναι σημαντική η στήριξη από πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος (ρόλος εκπαιδευτικών).
Στο τρίτο στάδιο των αναμνήσεων, το άτομο που πενθεί ξαναθυμάται, αναπολεί πάρα πολύ και συνεχώς, εκπλήσσεται από λεπτομέρειες που θυμάται (τάση νοητικής επεξεργασίας).
Στο τέταρτο στάδιο της προσαρμογής, το άτομο που πενθεί προσπαθεί να αντεπεξέλθει και να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση πραγμάτων που διαμορφώθηκε μετά την απώλεια του αγαπημένου. Επανεκτιμά τη ζωή και μπορεί ν’ αρχίσει τη νέα πορεία του.
Στο πέμπτο στάδιο της παράδοσης, το άτομο που πενθεί, κερδίζει απόσταση από τις παλιές καταστάσεις και τους παλιούς ρόλους που είχε όταν ζούσε το αγαπημένο του πρόσωπο.
Στο έκτο στάδιο της μνήμης, με το αγαπημένο πρόσωπο που πέθανε δημιουργείται περισσότερο μια νέα σχέση μνήμης.
Στο έβδομο στάδιο της ολοκλήρωσης, οι σκέψεις για το αγαπημένο πρόσωπο που χάθηκε, γίνονται με λιγότερο ή και καθόλου πόνο. Υπάρχει το αίσθημα της λύπης αλλά όχι ο σπαρακτικός πόνος των πρώτων σταδίων.
Όλοι δεν περνούν απ’ όλα τα στάδια, σε κάποιες περιπτώσεις η φυσιολογική διαδικασία του πένθους μπορεί να μην εξελιχθεί κανονικά (παρατεταμένη περίοδος θλίψης, μη αποδοχή απώλειας, κατάθλιψη, ψυχοκινητικά προβλήματα, μετατραυματικό σοκ).
Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να παρατηρούν από κοντά τις αντιδράσεις των εμπλεκομένων μαθητών(merimna org.).
Σχεδίαση ενός σχεδίου διαχείρισης κρίσης
Επισημαίνω τους πιθανούς κινδύνους απώλειας ζωής που πιθανόν υπάρχουν στη σχολική μου μονάδα.
Επισημαίνω τις πιθανότητες να συμβεί μια «ξαφνική» απώλεια.
Αν είναι «πιθανή» αυτή την περίπτωση, αναρωτιέμαι τι έχω κάνει ή τι θα μπορούσα να κάνω για την αποτροπή της και ποιες θα είναι οι άμεσες αντιδράσεις των ατόμων του σχολείου σ’ αυτήν την περίπτωση.
Στο μετέπειτα χρονικό διάστημα τι θα μπορούσε να συμβεί;
Στηρίζοντας το παιδί που θρηνεί το θάνατο αγαπημένου προσώπου
Ακολουθούν ορισμένες προτάσεις ειδικά για εκπαιδευτικούς που θέλουν να στηρίξουν ένα μαθητή τους που αντιμετωπίζει το θάνατο αγαπημένου προσώπου.
Λειτουργήστε ως πρότυπα συμπεριφοράς στην αντιμετώπιση του θρήνου. Αποφύγετε τη σιωπή. Η σιωπή του εκπαιδευτικού για ένα τόσο σημαντικό θέμα, μπορεί να μεγαλώσει το αίσθημα αδυναμίας και απελπισίας του μαθητή.
Επικοινωνήστε με το μαθητή/μαθήτριά σας πριν την επιστροφή του στο σχολείο. Συζητείστε με τον μαθητή/μαθήτρια τι θα τον/την βοηθούσε στην πρώτη μέρα που θα επιστρέψει στο σχολείο.
Δώστε γενικά την ευκαιρία στους συμμαθητές να συζητήσουν σε ένα γενικότερο πλαίσιο τι σημαίνει να χάνουμε κάποιον που αγαπάμε, πώς μπορεί κανείς να εκφράζει το θρήνο του, πώς διατηρούμε την ανάμνηση του αγαπημένου και ακόμη τι είναι αυτό που μας βοηθάει και μας στηρίζει στις δύσκολες στιγμές.
Σεβαστείτε τις αντιδράσεις του μαθητή/μαθήτριας που θρηνεί καθώς και την όποια διάθεσή του/της για συζήτηση. Δώστε του/της το κατάλληλο χώρο και το χρόνο για να εκφράσει όσα τον/την απασχολούν. Αποδεχτείτε χωρίς να κρίνετε, όλες τις αντιδράσεις του/της. Δώστε το μήνυμα ότι όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι απολύτως φυσιολογικές.
Αναγνωρίστε ότι το πρώτο διάστημα ο μαθητής σας θα έχει δυσκολίες στη συγκέντρωση και σχολική επίδοση.
Διατηρείστε συνεχή συνεργασία και επικοινωνία με την οικογένεια του μαθητή, με στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη προσαρμογή του μετά την απώλεια.
Έχετε στο νου σας άλλους ευάλωτους μαθητές στην τάξη, όπως για παράδειγμα αυτούς που έχουν βιώσει ή βιώνουν την αρρώστια ή το θάνατο αγαπημένου προσώπου, ή άλλη σημαντική απώλεια στη ζωή τους (Ανησυχητικές εκδηλώσεις θρήνου).
Δώστε σημασία και στις δικές σας ανάγκες ως εκπαιδευτικοί και μην
παραγνωρίζετε τα δικά σας συναισθήματα και τη δική σας ανάγκη για στήριξη
Αναζητήστε στήριξη και καθοδήγηση από κατάλληλα Κέντρα
που βρίσκονται στην περιοχή σας
Πώς διευκολύνεται η ένταξη του άρρωστου παιδιού στη σχολική ζωή
Ενημερωθείτε από τους γονείς για την αρρώστια του παιδιού.
Διατηρείστε επικοινωνία με το παιδί όταν νοσηλεύεται (επίσκεψη, τηλέφωνο).
Ενθαρρύνετε τη διατήρηση της επικοινωνίας του παιδιού με τους συμμαθητές του, εάν η νοσηλεία διαρκεί. Προτείνετε να στείλουν ένα γράμμα, μια ζωγραφιά ή να επισκεφθούν τον άρρωστο συμμαθητή τους εφόσον και ο ίδιος το επιθυμεί.
Όταν επιστρέψει από το νοσοκομείο, προσφερθείτε να συζητήστε με το παιδί την εμπειρία του εφόσον και το ίδιο το επιθυμεί.
Προσαρμόστε τις απαιτήσεις σας στις δυνατότητες του παιδιού όσον αφορά την ακαδημαϊκή του επίδοση. Αποφύγετε την υπερπροστασία και υπερβολική επιείκεια καθώς και την υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του.
Βοηθήστε τον να αισθανθεί όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικός και ως αναπόσπαστο μέλος της ομάδας. Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή του σε συλλογικές δραστηριότητες. Αντιμετωπίστε με δημιουργικό τρόπο τυχόν δυσκολίες ή εμπόδια που προκύπτουν σε αυτή την προσπάθεια λόγω των προβλημάτων υγείας του.
Πώς στηρίζουμε τους συμμαθητές του άρρωστου παιδιού
Ενημερώστε τους συμμαθητές για την αιτία της απουσίας του παιδιού. Η ενημέρωση για την αρρώστια γίνεται με απλά λόγια και πάντα σύμφωνα με το εξελικτικό επίπεδο των παιδιών.
Δώστε χρόνο στους μαθητές για να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, τους φόβους τους ή τις δικές τους σκέψεις και εμπειρίες. Μοιραστείτε και εσείς τα δικά σας συναισθήματα
Παραμείνετε διαθέσιμος σε ερωτήσεις και προβληματισμούς μαθητών γύρω από θέματα που αφορούν την αρρώστια.
Πριν την επιστροφή του μαθητή στην τάξη προετοιμάστε τους συμμαθητές του σε περίπτωση που έχει αλλάξει η εξωτερική του εμφάνιση λόγω της αρρώστιας ή της θεραπείας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Brock, St.,(2005), Διαχείριση κρίσεων στο σχολείο, Τυπωθήτω, Αθήνα
Απώλειες στη ζωή του παιδιού(2000), επιμ. Μ.Νίλσεν, εκδ.. Μέριμνα 2
Μπάουμ, Χάικε(2007), Η γιαγιά πήγε στον ουρανό;, μετφρ. Α. Σαλβάνου, εκδ. Θυμάρι, Αθήνα
Ντολτό, Φ. (2000), Μιλώντας για το θάνατο, εκδ. Πατάκη, Αθήνα
Ραιμπό, Ζ.(1996), Το παιδί και ο Θάνατος, εκδ. Κέδρος, Αθήνα
Χατζηχρήστου, Χ.(2008), Στήριξη των παιδιών σε καταστάσεις κρίσεων, εκδ.Τυπωθήτω, Αθήνα
www.civilprotection.gr (Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας)
www.merimna org(MEΡΙΜΝΑ)