Κείμενο του διαχειριστή του blog
Περίληψη
Στόχος του άρθρου είναι να καταδείξει ότι η υιοθέτηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία πάσχει από συνολική θεώρηση και προγραμματισμό, ενώ παράλληλα ακολουθεί την πρακτική που έχει εφαρμοσθεί σε όλες τις εκπαιδευτικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Με συγκεκριμένα παραδείγματα καταδεικνύεται ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει να διανύσει ακόμα πολύ δρόμο μέχρι να φτάσει στο σημείο να υιοθετήσει αποτελεσματικά τη χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική πρακτική.
Abstract
The aim of this article is to demonstrate that the adoption of ICT in the educational process suffers from an overall vision and planning, while following the practice that has been applied to all educational changes in recent years in both primary and secondary education...
Specific examples showing that the Greek educational system has to overcome many difficulties until of an effective use of ICT in educational practice.
H συζήτηση που γίνεται για την εφαρμογή των ΤΠΕ στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, μοιάζει να είναι περισσότερο προφάσεις εν αμαρτίες, παρά ουσιαστική και κυρίως αποτελεσματική. Η αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης με την υιοθέτηση (και) νέων ψηφιακών μεθόδων διδασκαλίας είναι αδιαμφισβήτητη και αποτελεί κοινή πρακτική όλων των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων παγκοσμίως. Μία ανασκόπηση στη δομή των προγραμμάτων σπουδών αλλά και στις μεθόδους διδασκαλίας που εφαρμόζονται στις αναπτυγμένες χώρες, είναι αρκετή για να πείσει και τον πιο δύσπιστο, ότι η εφαρμογή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση αποτελεί προϊόν μακροχρόνιου σχεδιασμού και καλά μελετημένων σταδιακών βημάτων.
Στην Ελλάδα οι όποιες προσπάθειες, μοιάζουν να είναι σπασμωδικές και μεμονωμένες. Ωστόσο, είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει αρκετά βήματα εκσυγχρονισμού του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, άλλα μεγάλα και καινοτόμα και άλλα δειλά και φοβισμένα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η είσοδος των ΤΠΕ στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση πάσχει από κεντρικό σχεδιασμό και ολοκληρωμένη οπτική θεώρηση.
Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε ότι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις ΤΠΕ, η εγκατάσταση εργαστηρίων πληροφορικής σε όλα τα γενικά λύκεια με σύνδεση στο διαδίκτυο, η παροχή φορητών υπολογιστών (net books) στους μαθητές της Α’ γυμνασίου, το πρόγραμμα επιμόρφωσης των γονιών των μαθητών του γυμνασίου (goneis.gr) στις ΤΠΕ, τα λογισμικά διαχείρισης που χρησιμοποιούν τα σχολεία και οι διευθύνσεις εκπαίδευσης (π.χ. epafos, e-data center, e-school κλπ), τα προγράμματα επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου δημόσιας Διοίκησης στις ΤΠΕ που απευθύνονται και σε εκπαιδευτικούς είναι ορισμένα από τα σημαντικά βήματα που έγιναν στην κατεύθυνση της υιοθέτησης των ΤΠΕ στη σχολική πρακτική.
Επιπρόσθετα, η παροχή 10 φορητών υπολογιστών σε 1.200 ολοήμερα δημοτικά, η μελλοντική χρήση διαδραστικού πίνακα στα γυμνάσια και λύκεια από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και οι υπόλοιπες ανακοινώσεις του υπουργείου παιδείας και δια βίου μάθησης για το ηλεκτρονικό σχολείο, καταδεικνύουν ότι η εφαρμογή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία συνεχίζει να αποτελεί μια δυναμική διαδικασία.
Στον αντίποδα όλων αυτών όμως θα μπορούσαμε να σημειώσουμε κατ΄ απόλυτη αντιστοιχία ότι η πρώτη φάση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις ΤΠΕ ολοκληρώθηκε πριν από χρόνια ενώ η δεύτερη φάση που αφορά στην επιμόρφωση ανά ειδικότητα μόλις που ξεκίνησε. Η χρονική απόσταση που μεσολάβησε μεταξύ των δύο φάσεων, κατέστησε τη γνώση που απόκτησε η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών ανεφάρμοστη.
Τα σχολικά εργαστήρια πληροφορικής είναι πλέον απαρχαιωμένα, χωρίς συμβόλαια τεχνικής υποστήριξης, με λογισμικό που έχει πλέον αποσυρθεί και στην ουσία ανενεργά καθόσον η πληροφορική διδάσκεται μία (1) μόνο ώρα την εβδομάδα στις τρεις τάξεις του γυμνασίου και δύο (2) ώρες την εβδομάδα ως μάθημα επιλογής(!) στο γενικό λύκειο. Οι φορητοί υπολογιστές που δόθηκαν στους μαθητές της Α΄ γυμνασίου και η επιμόρφωση των γονιών τους στις ΤΠΕ έγινε χωρίς προηγούμενη αναμόρφωση του ωρολογίου προγράμματος τόσο αναφορικά με τις ώρες διδασκαλίας της πληροφορικής όσο και με το περιεχόμενο των μαθημάτων προκειμένου η χρήση των υπολογιστών να καταστεί αποτελεσματικά και κυρίως χρήσιμη για μαθητές και γονείς. Τα λογισμικά που χρησιμοποιούν σχολεία και διευθύνσεις εκπαίδευσης είναι γεγονός πως διευκολύνουν τη διαχείριση, μολονότι παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα λειτουργικότητας. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική η περίπτωση του λογισμικού e-data center για τη μηχανογραφική καταχώρηση των αιτήσεων μετάθεσης των εκπαιδευτικών, καθώς η εφαρμογή του παρουσίασε τεράστιες δυσλειτουργίες τη χρονιά εφαρμογής του (2008-2009) που ξεπεράστηκαν χάρη στην υπερπροσπάθεια των εκπαιδευτικών που κλήθηκαν να το εφαρμόσουν. Τα προγράμματα του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης είναι πολύ δύσκολο να τα παρακολουθήσουν οι εκπαιδευτικοί δεδομένου ότι δεν είναι εύκολο να απουσιάσουν για μία εβδομάδα από το σχολείο τους, ενώ η παρακολούθησή τους πέραν του ωραρίου εργασίας είναι πρακτικά αδύνατη λόγω των ωρών που ημερήσιας παρακολούθησης που απαιτούν (7 ώρες κάθε μέρα για μία εβδομάδα). Η παροχή φορητών υπολογιστών στα δημοτικά και η αναμενόμενη χρήση τους από τους δασκάλους προσκρούει στην έλλειψη επιμόρφωσης ή στην καλύτερη περίπτωση στην απαξίωση της γνώσης των δασκάλων που καλούνται να χρησιμοποιήσουν κάτι που τους είναι άγνωστο ή κάτι για το οποίο η επιμόρφωση που έλαβαν ήταν πριν από αρκετά χρόνια. Η χρήση διαδραστικού πίνακα σε σχολεία που αντιμετωπίζουν αδιανόητα για πολλούς προβλήματα (π.χ. έλλειψη κουρτινών, μπριζών κ.α.) και τα οποία στεγάζονται σε εντελώς ακατάλληλα και επικίνδυνα κτήρια που δεν πληρούν καμία απολύτως προδιαγραφή εκπαιδευτικού χώρου, φαντάζει περισσότερο πολυτέλεια παρά αδήριτη ανάγκη.
Διαπιστώνουμε επομένως εύκολα, ότι οι όποιες προσπάθειες εφαρμογής των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία είτε πρόκειται για μεγάλα και καινοτόμα βήματα, είτε για μικρότερης έκτασης παρεμβάσεις έγιναν χωρίς συνολική θεώρηση και σχεδιασμό. Τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων αυτών ήταν αδιαμφισβήτητα θετικά. Ωστόσο θα μπορούσαν να ήταν ακόμα περισσότερο ευεργετικά για το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας εφόσον θα αποτελούσαν προϊόν μακροχρόνιου και συνολικού σχεδιασμού από ειδικούς του χώρου προκειμένου να μπορούμε να μιλάμε για ένα πραγματικά και όχι κατ΄ ευφημισμό ηλεκτρονικό σχολείο.
Προσπερνώντας τις όποιες θέσεις και αντιθέσεις αναφορικά με την χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ιδιαίτερα επιφυλακτική (στην καλύτερη περίπτωση) στάση που τηρούν οι συνδικαλιστικές ενώσεις των καθηγητών και των δασκάλων (ΟΛΜΕ και ΔΟΕ αντίστοιχα) απέναντι σε κάθε καινούρια προσπάθεια για ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη εκπαιδευτική διαδικασία. Η επιφυλακτικότητα των εκπροσώπων των εκπαιδευτικών δεν αφορά μόνο στις νέες τεχνολογίες αλλά γενικότερα σε κάθε αλλαγή που προωθείται από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου παιδείας και αυτό δεν είναι κάτι ανεξήγητο και απρόσμενο.
Οι αλλαγές που προωθούνται κάθε φορά στην παιδεία, επομένως και όλες όσες αφορούν και στη χρήση των ΤΠΕ, σπανίως αποτελούν προϊόν συμμετοχής των άμεσα ενδιαφερομένων εκπαιδευτικών. Οι όποιοι δημόσιοι διάλογοι και διαβουλεύσεις εξαντλούνται σε ζητήματα τυπικά και ουδόλως ουσιαστικά, καθώς το περιεχόμενο των εκάστοτε εκπαιδευτικών παρεμβάσεων είναι τις περισσότερες φορές προαποφασισμένο και μη διαπραγματεύσιμο. Επιπλέον, η συμμετοχή των εκπαιδευτικών περιορίζεται στη συμμετοχή των συνδικαλιστών εκπροσώπων τους που μπορούν ως ένα πολύ περιορισμένο βαθμό μόνο, να εκφράσουν τους πραγματικούς προβληματισμούς των εκπαιδευτικών που θα κληθούν να εφαρμόσουν αυτές τις αλλαγές.
Είναι προδήλως φανερό, ότι εφαρμογή αλλαγών στην εκπαιδευτική διαδικασία, όταν γίνεται χωρίς τη συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων, είναι τις περισσότερες φορές καταδικασμένες σε αποτυχία. Τα παραδείγματα είναι πολλά και γνωστά. Οι ανά τετραετία περίπου αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (π.χ. βάση εισαγωγής του 10) και την τεχνική εκπαίδευση (π.χ. ΤΕΛ, ΤΕΕ, ΕΠΑΛ), αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Επομένως, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε γιατί η υιοθέτηση της χρήσης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν έχει αποδώσει μέχρι σήμερα τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης και ο τρόπος διαχείρισης των αλλαγών από την πλευρά της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου παιδείας, έχουν ως αποτέλεσμα η χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση να μοιάζει περισσότερο ως ένας τρόπος απορρόφησης κοινωνικών κονδυλίων και «ένα αναγκαίο κακό» παρά ένα μέσο ικανοποίησης πραγματικών και αδιαμφισβήτητων αναγκών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γκόβαρης, Χ., Ρουσσάκης, Ι. (2008). Πολικές στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Everard, K B. & Morris, G. (1999). Αποτελεσματική Εκπαιδευτική Διοίκηση. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Καραλής, Θ. (2005). Σχεδιασμός, Διοίκηση, Αξιολόγηση Προγραμμάτων Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Τόμος Β: Σχεδιασμός Προγραμμάτων. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Κατσαρού, Ε., Δεδούλη, Μ. (2008). Επιμόρφωση και Αξιολόγηση στο χώρο της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Χασάπης, Δ. (2005). Σχεδιασμός, Οργάνωση, Εφαρμογή και Αξιολόγηση Προγραμμάτων Επαγγελματικής Κατάρτισης. Μεθοδολογικές Αρχές και Κριτήρια Ποιότητας. Αθήνα: Μεταίχμιο
Πηγές στο Διαδίκτυο
Ιστοσελίδα Υπουργείου Παιδείας και δια Βίου Μάθησης: http://www.minedu.gov.gr/
Ιστοσελίδα Εταιρείας Εκπαιδευτικών Εφαρμογών Εpafos: http://www.epafos.gr
Ιστοσελίδα Εκπαίδευσης και Πιστοποίησης Γονέων στους Υπολογιστές: http://www.goneis-gr.info/
Ιστοσελίδα ανοικτής διακυβέρνησης: http://www.opengov.gr/home/
