Μερικά πρακτικά συμπεράσματα μπορούν να συναχθούν από όλα αυτά για τον εκπαιδευτή
ενηλίκων.
Η ύπαρξη φυσικών "μαθησιακών επεισοδίων" υποδηλώνει μία σειρά αρχών για εκείνους
των οποίων η αρμοδιότητα είναι να δημιουργούν σκόπιμες, συστηματικές και
διαρθρωμένες μαθησιακές ευκαιρίες για ενηλίκους. Το καθήκον του εκπαιδευτή είναι
διττό - να στηρίζεται επάνω σε αυτές τις διεργασίες, αλλά ταυτόχρονα και να επιδιώκει με
διαφόρους τρόπους να προχωρεί πέρα από αυτές:
● Να μη χρησιμοποιεί απλώς, αλλά και να αναπτύσσει και να βελτιώνει τις
υφιστάμενες μαθησιακές τεχνικές των συμμετεχόντων, να συμβάλλει, ώστε να
γίνονται πιο αποτελεσματικές..
● Να αρχίζει μ' ένα συγκεκριμένο θέμα, αλλά, στη συνέχεια, να βοηθά τον
εκπαιδευόμενο να περάσει από το συγκεκριμένο στο γενικότερο, να ανακαλύψει τις
αρχές, στις οποίες βασίζονται οι συγκεκριμένες περιπτώσεις.
● Να βοηθά τον εκπαιδευόμενο να κάνει τη διεργασία μάθησης πιο μόνιμη, πιο
διαθέσιμη για μεταγενέστερη χρήση και όχι ένα μεμονωμένο εκπαιδευτικό συμβάν.
● Να προτρέπει, ώστε να μη σταματά η διεργασία μόλις ολοκληρωθεί η άμεση
δραστηριότητα, αλλά να οδηγεί σε περαιτέρω σκόπιμη μάθηση.
Τα παραπάνω αποτελούν μέρος των στόχων του εκπαιδευτή, ο οποίος χρησιμοποιεί ως
βάση τις φυσικές μαθησιακές διεργασίες των ενηλίκων εκπαιδευόμενων.
μερικές από τις πιο σημαντικές διαπιστώσεις που qντλούνται από τα μαθησιακά επεισόδια
των ενηλίκων και λαμβάνονται υπόψη κατά τη διεργασία του σχεδιασμού και της
εκπαίδευσης, φαίνεται, συνεπώς, πως συνοψίζονται στα εξής (βλ. Σχήμα 23):
● Αν η μάθηση είναι επεισοδιακή και όχι συνεχής, τότε, ίσως, θα έπρεπε να στηριχτούμε σε
μαθησιακές δραστηριότητες με εντατική προσπάθεια μικρής διάρκειας. Η ύλη κατακτάται
ευκολότερα, αν αναλυθεί σε εύχρηστες ενότητες, με τον όρο ότι καθεμιά από αυτές τις
ενότητες θα συνδεθεί με τα άλλα θέματα της διδακτέας ύλης.
● Αν η φυσική μαθησιακή διεργασία εστιάζεται σε συγκεκριμένα και άμεσα θέματα, το υλικό
των προγραμμάτων μας πρέπει να είναι σχετικό με τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων. Οι
μαθησιακές προθέσεις τους πρέπει να χρησιμοποιηθούν, για να τους ενθαρρύνουν να
θέσουν στόχους από μόνοι τους. Αυτοί πρέπει να επιλέξουν τι θέλουν να μάθουν.
● Αν η μάθηση εστιάζεται σ' ένα συγκεκριμένο θέμα, θα πρέπει ν' αρχίζουμε όχι με ό,τι
αποτελεί εισαγωγικό υλικό, σύμφωνα με την ακαδημαϊκή λογική, αλλά με την περιοχή που
παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους συμμετέχοντες εκπαιδευόμενους. Το να
αρχίζουμε, συνεπώς, από το μέσο του εγχειριδίου και να προχωρήσουμε από εκεί τόσο
προς τα πίσω όσο και προς τα εμπρός και όχι να αρχίζουμε από το Κεφάλαιο 1 και να
προχωρούμε γραμμικά ως την τελευταία σελίδα, είναι συχνά μέθοδος καταλληλότερη για
ενηλίκους εκπαιδευόμενους.
● Αν η μάθηση συντελείται φυσικότερα με ενεργό τρόπο παρά με την παθητική λήψη της
σοφίας των άλλων, τότε θα είναι χρήσιμο να ξεκινήσει κατευθείαν από τη δραστηριότητα
που εξετάζεται και όχι να δίνεται πρώτα πληροφόρηση γι' αυτήν και στη συνέχεια να
ακολουθεί η πρακτική άσκηση. Η μάθηση μέσα από την άμεση εκτέλεση του έργου και όχι
μέσα από την προετοιμασία είναι καταλληλότερη για ενηλίκους. Μαθαίνει κανείς καλύτερα
φτιάχνοντας ένα κέικ παρά παρακολουθώντας πώς φτιάχνεται. Μαθαίνει κανείς να
διηγείται ιστορίες καλύτερα όταν συνθέτει τη δική του ιστορία, παρά όταν ακούει
διαλέξεις ή διαβάζει βιβλία με ιστορίες άλλων ανθρώπων.
● Αν καθένας από τους εκπαιδευόμενους που συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό μαθησιακό
πρόγραμμα είναι ήδη έμπειρος στο να αναλαμβάνει μαθησιακές δραστηριότητες, και εάν ο
καθένας έχει αναπτύξει το δικό του τρόπο μάθησης, τις στρατηγικές που προτιμά, τότε το
συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι ο εκπαιδευτής πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα μεγάλο
φάσμα από διαφορετικές εκπαιδευτικές-μαθησιακές μεθόδους. Ο εκπαιδευτής ενηλίκων
χρειάζεται να ανακαλύψει ποιοι είναι αυτοί οι μαθησιακοί τρόποι και να επινοήσει
δραστηριότητες που θα επιτρέψουν στους συμμετέχοντες να χρησιμοποιήσουν τους
τρόπους αυτούς και να τους οδηγήσουν σε περαιτέρω εξέλιξη. Δεν είναι, βέβαια, πάντοτε
πρακτικό για τον εκπαιδευτή να διερευνήσει τις μεθόδους με τις οποίες εργάζεται το κάθε
μέλος της μαθησιακής ομάδας. Δεν είναι, ασφαλώς, δυνατόν να βρεθεί ένα κοινό
μαθησιακό πρόγραμμα που να εμπεριέχει όλους τους διαφορετικούς μαθησιακούς
τρόπους. Αυτό που χρειάζεται είναι ν' αναπτυχθεί ένα φάσμα δραστηριοτήτων, όπου οι
συμμετέχοντες εκπαιδευόμενοι θα μπορούν να το δοκιμάζουν μόνοι τους, αξιοποιώντας
τις μαθησιακές στρατηγικές τους στο μέγιστο δυνατόν. Επιπλέον, πρέπει να δοθεί τόση
προσοχή στις δεξιότητες της μάθησης κάθε μαθησιακής ομάδας ενηλίκων όση και στο
αντικείμενο που εξετάζεται - να μάθουν πώς να μαθαίνουν σχετικά με την ιστορία, με την
κατασκευή ενός κέικ, με το μάνατζμεντ. Η επιβολή του ιδιαίτερου μαθησιακού τρόπου του
εκπαιδευτή σε όλους τους εκπαιδευόμενους συχνά επιβραδύνει την πρόοδό τους.
● Αν οι εκπαιδευόμενοι στα προγράμματά μας είναι συνηθισμένοι να οργανώνουν, να
σχεδιάζουν, να εφαρμόζουν και να αξιολογούν τα δικά τους φυσικά μαθησιακά επεισόδια,
τότε οι εκπαιδευτές δεν πρέπει να επιδιώκουν να κάνουν τα πάντα για τους συμμετέχο-
ντες. Οι συμμετέχοντες πρέπει να εμπλέκονται σε κάθε στάδιο του σχεδιασμού και της
εφαρμογής της εκπαιδευτικήςμαθησιακής διεργασίας.
● Αν οι ενήλικοι τείνουν να ακολουθούν ως στρατηγική μάθησης τον αναλογικό τρόπο
σκέψης, αυτό υποδηλώνει ότι ο εκπαιδευτής πρέπει να ενθαρρύνει, κι όχι να αποθαρρύνει,
τους συμμετέχοντες να συνδέουν το νέο υλικό με τη δική τους εμπειρία, να τους βοηθά
να φέρνουν αυτή την εμπειρία τους "στο προσκήνιο" κατά τη μαθησιακή διεργασία και να
τη θέτουν στη διάθεση όλης της ομάδας. Οι εκπαιδευόμενοι που συζητούν τη δική τους
εμπειρία στην αίθουσα συνάντησης, σπάνια αναφέρονται σε άσχετα πράγματα. Σχεδόν
πάντοτε εργάζονται επάνω στο νέο υλικό, εξερευνώντας το σε σχέση με τις γνώσεις που
ήδη διαθέτουν.
● Αν οι ενήλικοι χρησιμοποιούν τη δοκιμή και την πλάνη ως τρόπο μάθησης, η ενεργητική
διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων, διαφορετικών από εκείνες που παρουσιάζει ο
εκπαιδευτής, πρέπει να ενθαρρυνθεί με μαθησιακές μεθόδους που βασίζονται στη
συμμετοχή και στην ανακάλυψη. Οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να είναι ενεργητικοί και όχι
παθητικοί αποδέκτες οδηγιών και πληροφοριών. Η πρακτική άσκηση και η υποστήριξη είναι
αναγκαίες. Η τακτική επανατροφοδότηση πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα,
ώστε τόσο ο εκπαιδευτής όσο και οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να αξιολογούν σε τακτά
χρονικά διαστήματα την πρόοδο. Αυτό είναι χρονοβόρο: οι ενήλικοι χρειάζονται χρόνο για
να μάθουν.
● Η φθίνουσα μνήμη από την οποία υποφέρουν πολλοί ενήλικοι, καθώς μεγαλώνουν,
υποδηλώνει ότι ο εκπαιδευτής πρέπει να στηρίζεται περισσότερο στην κατανόηση και όχι
στην απομνημόνευση. Η αποστήθιση είναι ακατάλληλη στρατηγική για ενηλίκους. αλ/ά
● Το γεγονός ότι οι εκπαιδευόμενοι βασίζονται σε νοηματικά σύνολα για την κατανόηση και
τη συγκράτηση στη μνήμη, συνεπάγεται ότι πρέπει να βοηθούνται να δομούν ενότητες
νέου υλικού, ώστε να δημιουργούν μόνοι τους νοηματικά σύνολα. Ο εκπαιδευτής και οι
εκπαιδευόμενοι, από κοινού, πρέπει να επιλέγουν ποιες ενότητες είναι σημαντικές και
ποιες όχι.
● Εφόσον η μίμηση είναι για τους ενηλίκους τόσο σημαντική όσο και για τους νεότερους
εκπαιδευόμενους, η επίδειξη πρέπει να αποτελεί ουσιαστικό μέρος όλων των μορφών
μάθησης. Εκτός από ειδικές περιπτώσεις (για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιείται σκόπιμα
ως τεχνική μάθησης), δεν πρέπει να ζητείται από τους συμμετέχοντες να εκτελούν μια
εργασία, αν ο εκπαιδευτής δεν έχει προηγουμένως επεξεργαστεί ένα παράδειγμα μαζί με
την ομάδα.
● Η έλλειψη ενδιαφέροντος για γενικές αρχές υποδηλώνει ότι ο εκπαιδευτής ενηλίκων
πρέπει να αρχίσει με συγκεκριμένα θέματα και να προχωρήσει σε γενικότερα ζητήματα,
αντί της πιο ακαδημαϊκής προσέγγισης που συνίσταται στο να αναφέρει πρώτα γενικές
αρχές και στη συνέχεια να τις εμπλουτίζει με συγκεκριμένα παραδείγματα. Η χρησιμο-
ποίηση συγκεκριμένων περιπτώσεων και των συνεπειών τους, προκειμένου να συναχθούν
γενικά συμπεράσματα, είναι μια πιο φυσική μορφή στη μάθηση ενηλίκων. Για τους
ενηλίκους, η θεωρία τείνει μάλλον να αντλείται από την εμπειρία, παρά να οδηγεί στην
πρακτική άσκηση.
● Αν οι ενήλικοι μαθαίνουν αδιάκοπα σε όλη τους τη ζωή, οι συμμετέχοντες πρέπει να
ενθαρρύνονται να συνδέουν τη μαθησιακή εμπειρία, που απέκτησαν υπό την επίβλεψη του
εκπαιδευτή, με περαιτέρω μάθηση, όταν λήξει το πρόγραμμα. Οποιαδήποτε εξάρτηση
αναπτύξουν οι ενήλικοι, σύμφωνα με την οποία αισθάνονται ότι η μαθησιακή διεργασία
πρέπει να τελειώσει, όταν σταματήσει το πρόγραμμα, πρέπει να αποφευχθεί. Πρέπει να
επιδιώκουμε να ενθαρρύνουμε τους συμμετέχοντες να μαθαίνουν χωρίς τη βοήθειά μας,
να γινόμαστε περιττοί ως εκπαιδευτές. Ο κύριος σκοπός του εκπαιδευτή είναι να βοηθήσει
τους συμμετέχοντες να γίνουν πιο απoτελεσματικoί, ανεξάρτητοι εκπαιδευόμενοι
Πηγή Ανάκτησης:
epimorfosib
