ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Ανάκτηση από http://dide.kil.sch.gr/draseis/epimorfosi2006/Dioikisi.doc

Στόχοι:
 Να γίνουν κατανοητοί οι όροι Διοίκηση και εκπαιδευτικός οργανισμός
 Να κατανοηθούν οι ιδιαιτερότητες ενός εκπαιδευτικού οργανισμού
 Να γνωρίσετε τις Λειτουργίες της διοίκησης και τα στάδια που την απαρτίζουν
 Να αναφέρετε Δεξιότητες ενός καλού manager
 Να γίνουν γνωστές οι ¨σχολές¨ που αναπτύχθηκαν σχετικά με τη διοίκηση και η φιλοσοφία της καθεμιάς.

Λέξεις Κλειδιά: εκπαιδευτικός οργανισμός, διοίκηση, μοντέλα και στάδια διοίκησης κλασική διοίκηση, νεοκλασική διοίκηση σύγχρονη διοίκηση, Διοίκηση Ολικής Ποιότητας
...

dide.kil.sch.gr/draseis/epimorfosi2006/Dioikisi.doc
Πρώτος ο Taylor τόνισε τη σημασία του σχεδιασμού1 και του προγραμματισμού σε κάθε ομαδική προσπάθεια. Ωστόσο προβλήματα που συνδέονται με την αφαίρεση της πρωτοβουλίας των εργαζομένων, την αδυναμία πρόβλεψης μελλοντικών καταστάσεων και το γεγονός ότι ο θεσμός χρησιμοποιήθηκε συστηματικά από κυβερνήσεις ολοκληρωτικών καθεστώτων (1920-1940) λειτούργησαν εναντίον του. Ο προγραμματισμός άρχισε να χρησιμοποιείται τη μεταπολεμική περίοδο διότι αναγνωρίστηκε η σημαντικότητά του στη διασύνδεση μεταξύ μέσων και στόχων.
Ο σχεδιασμός- προγραμματισμός είναι μια σύνθετη διαδικασία βάση της οποίας καθορίζεται η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει ένας οργανισμός με στόχο να μην υπάρχουν ασάφειες στην κατανομή αρμοδιοτήτων, σπατάλη χρόνου κ.λ.π.
Το γεγονός ότι σήμερα οι περιβαλλοντικές εξελίξεις ενός οργανισμού αλλάζουν ραγδαία και η βιωσιμότητα του εξαρτάται από τη δυνατότητα προσαρμογής των στόχων του, κάνει απαραίτητο το συστηματικό προγραμματισμό.

1. Οι έννοιες σχεδιασμός και προγραμματισμός δεν είναι ακριβώς ταυτόσημες. Ο σχεδιασμός αφορά τους στόχους του οργανισμού σε ένα βάθος χρόνου και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι οι γενικότεροι σκοποί του οργανισμού. Ο προγραμματισμός είναι οι στόχοι και τα μέσα που καθορίζονται συγκεκριμένα για την εκτέλεση μιας εργασίας.

Α) Φάσεις προγραμματισμού
 Ένας καλός προγραμματισμός πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στάδια:
 Καθορισμός των στόχων του οργανισμού
 Προσδιορισμός της υφιστάμενης κατάστασης
 Καταγραφή εναλλακτικών λύσεων
 Επιλογή της καλύτερης εναλλακτικής πρότασης
 Εφαρμογή προγράμματος δράσης
 Αξιολόγηση

Η σειρά των φάσεων μπορεί να εναλλάσσεται γιατί σε κάθε προσπάθεια προγραμματισμού λειτουργεί η διαδικασία της ανατροφοδότησης του προβληματισμού, εξαιτίας της εμφάνισης απρόβλεπτων παραγόντων, αλλαγή αντικειμενικών στόχων κ.λ.π.
Β) Τύποι προγραμμάτων
Τα προγράμματα ανάλογα με τα κριτήρια που θέτουμε μπορούν να καταγούν στις εξής κατηγορίες :
Με βάση το κριτήριο του εύρους των στόχων:
 Σε στρατηγικά προγράμματα (μακροπρόθεσμα προγράμματα που σχεδιάζονται από ανώτερα στελέχη)
 Λειτουργικά προγράμματα (αφορούν στην εσωτερική λειτουργία του οργανισμού και επικεντρώνονται στην επίτευξη των λεπτομερειών των στρατηγικών προγραμμάτων. Απασχολούν μεσαία και κατώτερα διοικητικά στελέχη).
Με βάση το κριτήριο της διάρκειας:
 Σε βραχυπρόθεσμα (από 1-3 έτη)
 Και Μακροπρόθεσμα (από 3-10 έτη)
Με βάση το κριτήριο της ελαστικότητας :
 Σε άκαμπτα προγράμματα, που είναι σαφώς καθορισμένα και δεν επιδέχονται διαφοροποιήσεις
 Σε ελαστικά προγράμματα που παρέχουν τη δυνατότητα αναπροσαρμογής.

Γ) Προϋποθέσεις ενός καλού σχεδιασμού
Για να έχουμε ένα αποτελεσματικό σχεδιασμό πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής:
 Να καθορίσουμε με σαφήνεια τους στόχους και την εξουσία του κάθε τμήματος,1 ούτως ώστε ο κάθε εργαζόμενος να γνωρίζει με σαφήνεια τι περιμένουμε από αυτόν καθώς και μέχρι που φτάνουν τα όρια της εξουσίας του.
 Στο σχεδιασμό αλλά και την υλοποίηση είναι σημαντικό να συμμετέχουν όλα τα διοικητικά στελέχη. Η εμπειρία των κατώτερων και μεσαίων στελεχών είναι σημαντική για την αποτελεσματικότερη υλοποίηση του σχεδιασμού, αλλά και την υλοποίησή του.
 Ο σχεδιασμός είναι σκόπιμο να καταλήγει σε ευέλικτα σχέδια, σαφή ως προς το περιεχόμενο, τη χρονική διάρκεια και τους φορείς υλοποίησης.
 Προϋποθέτει σωστή λήψη αποφάσεων και ικανό συντονισμό από τα ανώτερα διοικητικά στελέχη.
Πέρα από τις προϋποθέσεις που αναφέραμε ένα σχεδιασμός μπορεί να αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια κατά την υλοποίηση του. Τα εμπόδια αυτά συνίστανται στην έλλειψη χρόνου που συνήθως απαιτείται για ένα σωστό σχεδιασμό, την αστάθεια του περιβάλλοντος που λειτουργεί ο οργανισμός, την εσωτερική αντίσταση στην αλλαγή κ.λ.π.

1. Σαίτης Χρ., Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπ/σης, σελ.69 κ.ε.

ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ
Σκοποί:

 Να γίνει κατανοητή η διαδικασία λήψης απόφασης.
 Να γίνουν γνωστά τα είδη των αποφάσεων ανάλογα με το βαθμό σταθερότητας, τις συνθήκες και τα διοικητικά επίπεδα


Λέξεις κλειδιά: διαδικασία λήψης απόφασης, γραμμικός τρόπος σκέψης, συστηματικός τρόπος σκέψης, προγραμματισμένες αποφάσεις, απρογραμμάτιστες αποφάσεις, στρατηγικές αποφάσεις, διαχειριστικές αποφάσεις, λειτουργικές αποφάσεις, τρόποι λήψης απόφασης

Έχουν διατυπωθεί διάφοροι ορισμοί για τον όρο απόφαση.1 Κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων είναι ότι αναγνωρίζουν την απόφαση ως διαδικασία Στο συγκεκριμένο κείμενο παραθέτουμε ένα ορισμό που πιστεύουμε ότι είναι από τους αντιπροσωπευτικότερους
Με τον όρο απόφαση εννοούμε τη διαδικασία εκείνη που αποβλέπει στη λύση προβλημάτων που έχουν σχέση με τους αντικειμενικούς σκοπούς του οργανισμού.
Α) Τρόπος σκέψης για τη λήψη αποφάσεων
Υπάρχουν δύο τρόποι για τη λήψη αποφάσεων2. Ο γραμμικός τρόπος σκέψης, σύμφωνα με τον οποίο για κάθε πρόβλημα υπάρχει μόνο μια λύση, η λύση δεν επηρεάζει τον υπόλοιπο οργανισμό και αφού βρεθεί παραμένει συνεχώς έγκυρη.
Αντίθετα ο συστηματικός τρόπος σκέψης θεωρεί ότι τα προβλήματα είναι σύνθετα, έχουν περισσότερες από μια αιτίες και επομένως επιδέχονται περισσότερες από μία λύσεις, που επηρεάζουν το σύνολο λειτουργίας του οργανισμού. Ο τρόπος αυτός θεωρεί την επίλυση προβλημάτων μια δυναμική διαδικασία, στην οποία οι λύσεις δεν παραμένουν σταθερές.

1. Σαίτης Χρ., Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπ/σης, σελ 103 κ.ε.
2. Patrick Montana & Bruce Charnov, Μάνατζμεντ, σελ.105 κ..ε

Β) Κατηγορίες αποφάσεων
Οι κατηγορίες αποφάσεων που καλείται να λάβει ένας οργανισμός είναι δύο:
 Οι προγραμματισμένες αποφάσεις, που αφορούν προβλήματα που έχουν γίνει κατανοητά και επαναλαμβάνονται συχνά, επομένως είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται από καθιερωμένες και συστηματικές διαδικασίες (π.χ ο δανεισμός ενός βιβλίου από τη βιβλιοθήκη)
 Οι απρογραμμάτιστες αποφάσεις, που αφορούν προβλήματα που δεν επαναλαμβάνονται συχνά ούτε είναι πολύ καλά δομημένα και είναι συνήθως μοναδικά.

Γ) Επίπεδα λήψης αποφάσεων
Τα επίπεδα λήψης αποφάσεων σε έναν οργανισμό είναι το στρατηγικό, το διαχειριστικό και το λειτουργικό.
Στρατηγικές αποφάσεις είναι αυτές που καθορίζουν τους στόχους και την πορεία όλου του οργανισμού και παίρνονται συνήθως από ανώτερα διοικητικά στελέχη. Είναι κυρίως απρογραμμάτιστες αποφάσεις και καθορίζουν τη σχέση της επιχείρησης με το εξωτερικό της περιβάλλον.
Οι διαχειριστικές αποφάσεις αφορούν διαδικασίες υλοποίησης στρατηγικών στόχων που τέθηκαν από τα ανώτερα διοικητικά στελέχη. Είναι πιο συγκεκριμένες και σαφείς, προσανατολισμένες σε δράση.
Τέλος οι λειτουργικές αποφάσεις συνδέονται με τα κατώτερα στελέχη και αφορούν καθημερινές λειτουργίες. Πιο συγκεκριμένα καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο υλοποιούνται οι τακτικές αποφάσεις των μεσαίων στελεχών.

Δ) Τρόποι λήψης αποφάσεων
Οι τρόποι λήψης αποφάσεων μπορούν να χωριστούν στις εξής κατηγορίες :
 Στελέχη που αποφεύγουν τα προβλήματα: Πρόκειται για άτομα που διατηρούν την υπάρχουσα κατάσταση και αποφεύγουν τις αλλαγές.
 Στελέχη που λύνουν τα προβλήματα: Τα στελέχη αυτά αποδέχονται την ανάγκη του οργανισμού να προσαρμόζεται στις αλλαγές, προβαίνουν σε αλλαγές όταν το θεωρούν σκόπιμο και όχι μόνο για να δώσουν την ψευδαίσθηση της προόδου.
 Στελέχη που αναζητούν τα προβλήματα: Τα στελέχη αυτά προσπαθούν να ανακαλύψουν μελλοντικά προβλήματα που θα απασχολήσουν τον οργανισμό, θεωρούν ότι η καλύτερη αντιμετώπιση των αλλαγών είναι η πρόβλεψή τους. Χρησιμοποιούν την ανάλυση δεδομένων για να κατανοήσουν το παρόν , αλλά και για να σχεδιάσουν το μέλλον.
Ε) Λήψη αποφάσεων κάτω από διαφορετικές συνθήκες.

Οι αποφάσεις που παίρνονται όταν τα πιθανά αποτελέσματα και οι πιθανότητες των αποτελεσμάτων είναι γνωστά, λέμε ότι λαμβάνονται με συνθήκες βεβαιότητας. Η λήψη αποφάσεων όταν τα αποτελέσματα δεν είναι ακριβώς γνωστά και πρέπει να εκτιμηθούν οι πιθανότητες τους γίνεται σε συνθήκες επιχειρησιακού κινδύνου. Όταν ούτε τα αποτελέσματα ούτε οι πιθανότητες είναι γνωστές, τότε η λήψη αποφάσεων γίνεται σε συνθήκες αβεβαιότητας.

ΣΤ) Στάδια διαδικασίας λήψης απόφασης.
Για να παρθεί μια απόφαση διακρίνουμε τα εξής στάδια:
 Προσδιορισμός του προβλήματος
 Διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων
 Επιλογή προσφερότερης λύσης
 Εφαρμογή και εκτέλεση της απόφασης που επιλέξαμε.
 Αξιολόγηση του αποτελέσματος